Περὶ φιλαυτίας καὶ ἐλευθερίας, Ἀρχιμ. Γεωργίου Καψάνη

Ἡ φιλαυτία μητέρα τῶν παθῶν

Ὅλη τὴν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς λέγεται ἡ πολὺ γνωστὴ εὐχὴ τοῦ ἁγίου Ἐφραίμ: «Κύριε καὶ Δεσπότα τῆς ζωῆς μου, πνεῦμα ἀργίας, περιεργείας, φιλαρχίας καὶ ἀργολογίας μή μοι δός. Πνεῦμα δὲ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καὶ ἀγάπης χάρισέ μοι τῷ σῷ δούλῳ. Ναὶ Κύριε Βασιλεῦ, δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τὰ ἐμά πταίσματα καὶ μὴ κατακρίνειν τὸν ἀδελφόν μου». Κατὰ βάθος ὅλα αὐτὰ τὰ αἰτήματα ἀποβλέπουν στό νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπὸ τὴ φιλαυτία, ἡ ὁποία κατὰ τοὺς ἁγίους Πατέρας εἶναι ἡ ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν.

Πρὶν προχωρήσω ὅμως στό θέμα, θὰ ἤθελα νά διαβάσουμε γιά λίγο τὴν πολὺ χαριτωμένη ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Νικόδημου τοῦ Ἁγιορείτου στούς λόγους τοῦ ἀποστόλου Παύλου, στήν Β΄ πρὸς Τιμόθεον ἐπιστολή, κεφ. Γ΄: «ἔσονται γὰρ οἱ ἄνθρωποι φίλαυτοι, φιλάργυροι, ἀλαζόνες, ὑπερήφανοι, βλάσφημοι, γονεῦσιν ἀπειθεῖς, ἀχάριστοι, ἀνόσιοι, ἄστοργοι, ἄσπονδοι, διάβολοι, ἀκρατεῖς, ἀνήμεροι, ἀφιλάγαθοι, προδόται, προπετεῖς, τετυφωμένοι, φιλήδονοι μᾶλλον ἢ φιλόθεοι».

Ἂς δοῦμε μερικὰ ἀπὸ αὐτά, πῶς τὰ ἑρμηνεύει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης, ὁ ὁποῖος εἶναι πατερικὸς ἑρμηνευτὴς τῆς Καινῆς Διαθήκης: «Εὐθύς», λέει, «βάλλει ὁ Ἀπόστολος τὸ πρῶτο πάθος ἀπὸ ὅλα τὰ πάθη καὶ τὴν πρώτη ῥίζα πού γεννᾷ ὅλα τὰ κακά, δηλαδή τὴ φιλαυτία, γιατί φυσικῷ τῷ τρόπῳ, πρῶτο κανείς ἀγαπᾷ τὸν ἑαυτὸν του καὶ ἔπειτα διὰ τὸν ἑαυτὸ του ἀγαπᾷ καὶ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους καὶ τὰ ἄλλα τοῦ κόσμου πράγματα. Εἶναι λοιπὸν ἡ φιλαυτία μία ἄτακτη φιλία τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἀπὸ τὴν ὁποία νικώμενοι κάμνομε ὅλα τὰ κακὰ καὶ τὰ πάθη γιὰ νά θεραπεύσουμε τὸν ἑαυτὸ μας καὶ ἡ ὁποία μᾶς κάμνει νά μὴ στοχαζώμαστε καὶ νά θέλουμε τὸ καλὸ τοῦ πλησίον μας, ἀλλὰ μόνο τὸ δικὸ μας, διότι φίλαυτος λέγεται ἐκεῖνος ὁ ἄνθρωπος, ὅπου φιλεῖ μόνον τὸν ἑαυτὸν του, ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἀκολουθεῖ τὸ νά μὴ φιλῇ οὔτε τὸν ἑαυτὸν του. Διότι καθὼς ἀκολουθεῖ καὶ εἰς τὰ μέλη τοῦ σώματος καὶ ἡ βλάβη τοῦ ἑνὸς μέλους, τοῦ ὀφθαλμοῦ θετέον ἢ τῆς χειρὸς ἢ τοῦ ποδὸς διαβαίνει καὶ στὰ ἄλλα μέλη, ἢ καθὼς ἀκολουθεῖ στὴν οἰκία, στὴν οἰκοδομὴ τοῦ οἴκου καὶ ὅταν βγάνη κάποιος μία πέτρα ἀπὸ τὸν τοῖχο σείει καὶ ταράττει καὶ τίς ἄλλες πέτρας, ἔτσι ἀκολουθεῖ καὶ στὴν Ἐκκλησία τῶν Χριστιανῶν καὶ ὁποῖος ἐπιμελεῖται μόνον τὸν ἑαυτὸν του ἀμελεῖ δὲ τὸν ἀδελφὸ του, αὐτὸς βλάπτει καὶ τὸν ἴδιον ἑαυτὸν του».

Μετὰ ἀναφέρεται στό «φιλάργυρον».

Καὶ συνεχίζει: «Καθὼς λοιπὸν ἀπὸ τὴν ἀγάπην γεννᾶται κάθε καλό, ἔτσι καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου, ἀπὸ τὴ φιλαυτία, τὴν ἐναντία τῆς ἀγάπης, γεννᾶται κάθε κακό. Διότι ἡ μὲν ἀγάπη εἶναι πλατεῖα καὶ εὐρύχωρος καὶ εἰς ὅλους ἐκχέει τάς εὐεργεσίας της, ἡ δὲ φιλαυτία στενεύει τὸ πλάτος τῆς ἀγάπης καὶ εἰς ἕνα μόνον ἄνθρωπον συμμαζώνει τάς εὐεργεσίας αὐτῆς.

«Ἀλαζόνες». Εἰς τοὺς ὑστερινοὺς λέγει καιροὺς θά εἶναι οἱ ἄνθρωποι ἀλαζόνες, δηλαδή οἱ κομπάζοντες, πὼς εἶναι τῶν ἄλλων ἀνθρώπων ἀνώτεροι. Ἀπὸ τὴ φιλαυτία δὲ γεννᾶται καὶ οὗτος ὁ φαρμακερὸς κλάδος τῆς ἀλαζονείας. Ἀλαζονεύεται κανείς γιατί ἀγαπᾷ τὸν ἑαυτὸν του καὶ θέλει νά τὸν δοξάσῃ ὑπὲρ τοὺς ἄλλους.

«Ὑπερήφανοι, βλάσφημοι». Ἡ ἀλαζονεία ὅταν προκόψῃ καὶ αὐξήσῃ γίνεται ὑπερηφάνεια, ἡ δὲ ὑπερηφάνεια πάλιν γίνεται ὕβρις καὶ βλασφημία στὸν Θεό. Γιατί ὅταν κανείς ἀλαζονεύεται καὶ ἔχει τὸν ἑαυτὸν του ἀνώτερον τῶν ἄλλων ἀνθρώπων, τότε καὶ ὑπερηφανεύεται, δηλαδή ἐπιγράφει στὸν ἑαυτὸ του ὅλα τὰ κατορθώματα καὶ τίς ἀρετές˙ νομίζει πώς αὐτὸς μὲ τὴ δύναμή του κατόρθωσε τίς ἀρετές πού ἔχει καὶ ὄχι μὲ τὴ Χάρη καὶ δύναμη τοῦ Θεοῦ, τοῦτο δὲ νομίζοντας βλασφημεῖ ὁ ταλαίπωρος στὸν Θεό, ἀπὸ τὸν ὁποῖο προέρχεται κάθε ἀρετὴ καὶ κάθε καλό. Φανερὸν δὲ εἶναι ὅτι καὶ ἡ ὑπερηφάνεια καὶ ἡ πρὸς Θεὸν βλασφημία προέρχονται ἀπὸ τὴ φιλαυτία».

Μετὰ σχολιάζει τό: «γονεῦσιν ἀπειθεῖς, ἀχάριστοι, ἀνόσιοι, ἄστοργοι, ἄσπονδοι».

Καὶ καταλήγει: «Βλέπεις, ἀδελφέ, πὼς τὰ πάθη καὶ τὰ κακὰ εἶναι ἀλληλένδετα σὰν ἁλυσίδα καὶ ἕνα ἀπὸ τὸ ἄλλο γεννᾶται; καθὼς καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου καὶ οἱ ἀρετὲς εἶναι ἀλληλένδετες καὶ μία ἀπὸ τὴν ἄλλη γεννᾶται».

Μετὰ ἑρμηνεύει τό˙ «διάβολοι» καὶ λέγει ὅτι «οἱ ἄνθρωποι ἔχουν νά γίνουν στοὺς ὑστερινοὺς καιροὺς διάβολοι, δηλαδή κακολογοῦντες ὅλους τοὺς ἀνθρώπους καὶ διαβάλλοντες αὐτούς, γιατί ἐκεῖνος πού δέν γνωρίζει νά ἔχῃ στὸν ἑαυτὸ του κανένα καλὸ καὶ ἀρετή, αὐτὸς διαβάλλει καὶ τοὺς ἄλλους πώς εἶναι τοιοῦτοι. Διατί; γιατί νομίζει πώς μὲ τοῦτο προξενεῖ στὸν ἑαυτὸ του κάποια παρηγορία, διὰ νά μὴ φαίνεται πώς αὐτὸς μόνον εἶναι κακός, ἀλλὰ εἶναι καὶ οἱ ἄλλοι. Βλέπεις ἀγαπητὲ ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναι ἡ ῥίζα πού γεννᾷ καὶ τίς διαβολές στὸν κόσμον;»1.

Καὶ προχωρεῖ ἔτσι ὁ ἅγιος Νικόδημος καὶ ἐξηγεῖ ὅτι πράγματι ἡ ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν εἶναι ἡ φιλαυτία. Ἂς δοῦμε ὅμως τὶ λέγουν καὶ οἱ ἄλλοι ἅγιοι Πατέρες γιά τὸ θέμα αὐτό.  Ὁ ἅγιος Ἡσύχιος ὁ Πρεσβύτερος, στήν ἐπιστολὴ του «πρὸς Θεοδοῦλον» λέγει: «Δέν ὑπάρχει δυνατώτερο δηλητήριο ἀπὸ τὸ δηλητήριο τῆς ἀσπίδος καὶ τοῦ βασιλίσκου (μυθικὸς ὄφις τῆς Ἀφρικῆς). Καὶ δέν ὑπάρχει κακία χειρότερη ἀπὸ τὴ φιλαυτία. Παιδιὰ τῆς φιλαυτίας πού κινοῦνται μὲ ὁρμή εἶναι ὁ αὐτοέπαινος μέσα στήν καρδία, ἡ αὐταρέσκεια, ἡ γαστριμαργία, ἡ πορνεία, ἡ κενοδοξία, ὁ φθόνος καὶ ἡ κορωνίδα ὅλων, ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ ὁποία γνωρίζει ὄχι μόνον ἀνθρώπους ἀλλὰ καὶ ἀγγέλους νά ῥίχνη ἀπὸ τὸν Οὐρανὸ καὶ νά τοὺς ντύνη μὲ τὸ σκοτάδι ἀντὶ μὲ τὸ φῶς»2.

Ὁ ἅγιος Θαλάσσιος: Εἰ θέλεις ὑφὲν τῶν κακιῶν ἀπαλλαγῆναι, τῇ μητρὶ τῶν κακῶν, τῇ φιλαυτίᾳ ἀπόταξαι»3. Ἂν θέλῃς διὰ μιᾶς νά ἀπαλλαγῇς ἀπὸ ὅλα τὰ κακά, νά ἀποταγῆς, δηλαδὴ νά ἀπαρνηθῇς, τὴ φιλαυτία.

Ἡ φιλαυτία εἶναι ἐγωκεντρισμὸς

Ἡ φιλαυτία δέν εἶναι ἡ σωστὴ ἀγάπη πού ὀφείλομε στόν ἑαυτὸ μας, ἀλλὰ εἶναι ἡ ἀρρωστημένη, ἡ ἐγωιστική, ποὺ ἔχουμε πρὸς τὸν ἑαυτὸ μας. Τὸ νά ἀγαπᾶμε τὸν ἑαυτὸ μας εἶναι θέλημα Θεοῦ: «ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς ἑαυτὸν»4. Ἀλλά, τὸ νά ἀγαπᾶμε ἀρρωστημένα καὶ ἐγωιστικὰ καὶ ἐγωκεντρικὰ τὸν ἑαυτὸ μας εἶναι φιλαυτία, ἄλογος ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς λέγει: «Ἀρχὴ μὲν πάντων τῶν παθῶν ἡ φιλαυτία˙ τέλος δὲ ἡ ὑπερηφανία. Φιλαυτία δέ ἐστιν ἡ πρὸς τὸ σῶμα ἄλογος φιλία˙ ὁ ταύτην ἐκκόψας, συνέκοψε πάντα τὰ πάθη τὰ ἐξ αὐτῆς»5. Πράγματι ὁ φίλαυτος ἀποφεύγει τὴ σωματικὴ ἄσκησι, γιά νά μὴ κουράση ἢ ταλαιπωρήσῃ τὸ σῶμα του.

Καὶ ὁ ἅγιος Θαλάσσιος πάλι λέγει: «Προηγεῖται μὲν πάντων τῶν παθῶν ἡ φιλαυτία, ἕπεται δὲ πάντων ἔσχατον ἡ ὑπερηφανία»6. Ὅταν κανεὶς κατορθώσῃ καὶ ἀποβάλῃ τὴ φιλαυτία, ὅλα τὰ κακὰ ἀποβάλλονται, γιατὶ ὅπως εἴπαμε ἡ φιλαυτία εἶναι ἡ ῥίζα ὅλων τῶν κακῶν. «Ὁ τὴν μητέρα τῶν παθῶν ἀποβαλῶν φιλαυτίαν, καὶ τὰ λοιπὰ εὐχερῶς, σὺν Θεῶ, ἀποτίθεται, οἷον ὀργήν, λύπην, μνησικακίαν καὶ τὰ ἑξῆς. Ὁ δὲ ὑπὸ τοῦ πρώτου κρατούμενος, ὑπὸ τοῦ δευτέρου, κἄν μὴ θέλῃ, τιτρώσκεται»7. Αὐτὸς ὅμως πού κρατεῖται ἀπὸ τὴ φιλαυτία, καὶ χωρὶς νά τὸ θέλῃ πληγώνεται καὶ ἀπὸ τὰ ἄλλα πάθη. Ἀπὸ τὴ φιλαυτία γεννῶνται, κατὰ τὸν ἅγιο Μάξιμο, καὶ ὅλοι οἱ ἐμπαθεῖς λογισμοί. «Ἡ φιλαυτία, ὡς πολλάκις εἴρηται, πάντων τῶν ἐμπαθῶν λογισμῶν αἰτία καθίσταται. Ἐκ γὰρ ταύτης γεννῶνται οἱ τρεῖς γενικώτατοι τῆς ἐπιθυμίας λογισμοί· ὁ τῆς γαστριμαργίας καὶ τῆς φιλαργυρίας καὶ τῆς κενοδοξίας˙ ἐκ δὲ τῆς γαστριμαργίας, γεννᾶται ὁ τῆς πορνείας˙ ἐκ δὲ τῆς κενοδοξίας, ὁ τῆς ὑπερηφανίας˙ οἱ δὲ λοιποὶ πάντες, ἕκαστῳ τῶν τριῶν ἀκολουθοῦσιν ὁ τε τῆς ὀργῆς καὶ ὁ τῆς λύπης καὶ ὁ τῆς μνησικακίας καὶ φθόνου καὶ καταλαλιὰς καὶ οἱ λοιποὶ»8.

Γιά τοὺς λογισμοὺς τῶν κακῶν ἐπιθυμιῶν λέγει πάλι ὁ ἅγιος Θαλάσσιος ὅτι προέρχονται ἀπὸ τὴ φιλαυτία: «Οἱ τρεῖς γενικώτατοι τῆς ἐπιθυμίας λογισμοί, ἐκ τοῦ πάθους τῆς φιλαυτίας τὴν γέννησιν ἔχουσιν. Νοεῖς πάντως τούς τε τῆς γαστριμαργίας καὶ τῆς κενοδοξίας καὶ τῆς φιλαργυρίας λογισμούς, οἷς ἕπονται πάντες οἱ ἐμπαθεῖς λογισμοί…»9. Μὲ τὴ φιλαυτία προσέβαλε ὁ διάβολος τὸν ἀνθρωπο καὶ τὸν ἐχώρισε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἀπὸ τὸ συνάνθρωπό του. Λέγει πάλι ὁ ἅγιος Μάξιμος: «Πρέπει νά γνωρίζουμε ὅτι ὁ διάβολος μὲ δόλο καὶ μὲ κακότητα χρησιμοποιώντας ὡς ὄργανο τὴ φιλαυτία, ἀφοῦ μᾶς ἐξαπάτησε προσβαλόντάς μας μὲ τὴν ἡδονή, μᾶς ἐχώρισε ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ μεταξὺ μας»10. Λέγει ὡραία ὁ ἅγιος Μάξιμος: «Μὴ ἔσο αὐτάρεσκος καὶ οὐκ ἔση μισάδελφος καὶ μὴ ἔσο φίλαυτος καὶ ἔση φιλόθεος»11. Δηλαδή, μὴν εἶσαι αὐτάρεσκος καὶ δέν θὰ μισῇς τὸν ἀδελφὸ σου˙ καὶ μὴν εἶσαι φίλαυτος καὶ θὰ ἀγαπᾷς τὸν Θεό.

Ἀπὸ ὅσα εἴπαμε καταλαβαίνουμε ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναι ἕνας ἐγωκεντρισμός: νά προτιμᾷς τὰ δικὰ σου θελήματα καὶ νοήματα ἀπὸ τὰ θελήματα καὶ νοήματα τοῦ Θεοῦ. Λέγει ὁ ἅγιος ἱερομάρτυς Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ἕνας ἀπὸ τοὺς Πατέρας τῆς Φιλοκαλίας: «Αὔτη δέ ἐστιν ἡ ἀρχὴ τῆς σωτηρίας˙ τοῦτ’ ἐστί, τὸ καταλεῖψαι τὰ ἴδια θελήματα καὶ νοήματα ὁ ἄνθρωπος, καὶ ποῆσαι τά τοῦ Θεοῦ νοήματά τε καὶ θελήματα»12. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀφήσῃ τὰ δικὰ του θελήματα καὶ ἀρχίση νά δέχεται στή ζωὴ του καὶ νά κάνη τὰ θελήματα καὶ νοήματα τοῦ Θεοῦ, τότε ξεπερνάει τὴ φιλαυτία του. Λέγει: «πολλοὶ δίκαιοι εὑρέθησαν πρὸ τοῦ νόμου καὶ ἐν τῷ νόμῳ καὶ μετὰ τὸν νόμον». Καὶ αὐτοὶ ἦσαν δίκαιοι. Γιατί; Διότι «προετίμησαν τὴ γνῶσι τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ θέλημα Αὐτοῦ, τῶν οἰκείων νοημάτων τε καὶ θελημάτων»13. Ἀπὸ τὰ δικὰ τους θελήματα, προτίμησαν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ἡ φιλαυτία μᾶς χωρίζει ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ ἀπὸ τοὺς ἀδελφοὺς μας

Ἡ φιλαυτία εἶναι ἐκείνη πού μᾶς ἐμποδίζει νά ἀγαποῦμε τὸν Θεὸ ἀληθινὰ καὶ νά ἀγαποῦμε καὶ τὸ συνάνθρωπό μας. Λέγει πάλι ὁ ὅσιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός: «Ἐπειδὴ ἐὰν τις τὴν ἑαυτοῦ ψυχὴν φιλεῖ, οὐκ ἀγαπᾷ ἐξ ὅλης ψυχῆς τὸν Θεόν, ἀλλ’ ἐξ ἡμισείας»˙ δηλαδή, ὅποιος ἀγαπᾷ μὲ φιλαυτία τὸν ἑαυτὸ του, δέν μπορεῖ νά ἀγαπήσῃ ὁλοκληρωτικὰ τὸν Θεό, ἀλλὰ τὸν ἀγαπᾷ κατὰ τὸ ἥμισυ˙ «εἰ δὲ ἑαυτοὺς καὶ ἄλλα ἀναρίθμητα ἀγαπῶμεν, πῶς τὸν Θεὸν ἀγαπᾶν δυνάμεθα ἢ τολμῶμεν τοῦτο εἰπεῖν;». Καὶ ὅταν, λέει, ἀγαπᾶμε τὸν ἑαυτὸ μας καὶ ἔχουμε προσκολληθεῖ καὶ σὲ τόσα ἄλλα μάταια πράγματα, πῶς μποροῦμε ἢ τολμοῦμε νά ποῦμε ὅτι ἀγαπᾶμε ἀληθινὰ τὸν Θεόν; «Ἂν τὴν πρόσκαιρον ζωήν, τάχα δὲ καὶ τὴν μέλλουσαν μὴ ὑπὲρ τοῦ πλησίον ἀποβαλώμεθα, ὡς ὁ Μωυσῆς καὶ ὁ Ἀπόστολος, πῶς λέγομεν ἀγαπᾶν αὐτόν;». Αὐτὸς εἶναι ἕνας φοβερὸς λόγος. Ἐάν, λέγει, δέν εἴμεθα πρόθυμοι νά θυσιάσουμε χάριν τοῦ πλησίον ὄχι μόνον τὴν παροῦσα ζωὴ ἀλλὰ καὶ τὴ μέλλουσα ζωή, πῶς μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἀγαπᾶμε τὸν πλησίον; «Διότι ὁ μὲν (Μωυσῆς) ἔφη περὶ τοῦ λαοῦ πρὸς τὸν Θεὸν εἰ μὲν ἀφήσεις αὐτοῖς τὰ πταίσματα, ἄφες»˙ δηλαδή, ἐὰν εἶναι νά συγχωρήσῃς καὶ τὸ λαό, συγχώρησέ τον, «εἲδ’ οὖν», ἐὰν ὅμως ὄχι˙ «καὶ ἐμὲ ἐξάλειψον ἐκ τῆς βίβλου τῆς ζωῆς ἧς ἔγραψας»˙ δηλαδή, σβῆσε καὶ μένα ἀπὸ τὸ βιβλίο τῆς ζωῆς. «Ὁ δὲ Ἀπόστολός φησιν (ὁ ἀπόστολος Παῦλος)˙ «ἀνάθεμα εἶναι ἀπὸ Χριστοῦ», καὶ τὰ ἐξῆς˙ ηὔχετο γὰρ τὴν ἑαυτοῦ ἀπώλειαν γενέσθαι, ἵνα ἄλλοι σωθῶσι, καὶ ταῦτα οἱ ζητοῦντες αὐτὸν ἀποκτεῖναι, οἵτινες εἰσιν Ἰσραηλῖται»14. Καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος τί ἔκανε; Ηὔχετο νά γίνη ἀνάθεμα αὐτὸς ἀπὸ τὸν Χριστό, γιά νά σωθοῦν οἱ Ἰσραηλῖται. Ποῖοι Ἰσραηλῖται; Ἐκεῖνοι πού ζητοῦσαν νά τὸν ἀποκτείνουν. «Τοιαῦται ψυχαί εἰσιν αἱ τῶν Ἁγίων»˙ αὐτὲς εἶναι οἱ ψυχὲς τῶν Ἁγίων «τοὺς ἐχθροὺς ὑπὲρ ἑαυτοὺς φιλοῦσιν»˙ ἀγαποῦν τοὺς ἐχθροὺς των περισσότερο ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ τους˙ «ὥστε ἐν τῷ νῦν αἰῶνι καὶ ἐν τῷ μέλλοντι προτιμῶσι τὸν πλησίον ἐν πᾶσι, κἄν ἴσως ἐχθρὸς αὐτῶν ἐκ κακῆς προαιρέσεως ὑπάρχῃ»15. Ἔχουν τόση ἀγάπη, ὥστε νά προτιμοῦν τὴ σωτηρία τοῦ πλησίον καὶ σ’ αὐτὴ τὴ ζωὴ καὶ στήν ἄλλη, ἔστω κι ἂν εἶναι ἐχθρὸς τους ἐκ προαιρέσεως. Αὐτὸ εἶναι τὸ φοβερὸ μυστήριο τῆς ἀγάπης τῶν Ἁγίων, ποὺ ἐμεῖς πολὺ βέβαια δυσκολευόμαστε νά τὸ καταλάβουμε.

Ἀντίθετη τῆς φιλαυτίας εἶναι ἡ φιλοθεΐα καὶ ἡ φιλαδελφία. Κατὰ τὸν ὅσιο Πέτρο τὸν Δαμασκηνό, «ὁ ἄφρων φίλαυτός ἐστι καὶ οὐ δύναται φιλάδελφος εἶναι, οὐδὲ φιλόθεος»16. δέν μπορεῖ νά εἶναι κανεὶς φίλαυτος καὶ συγχρόνως φιλάδελφος καὶ φιλόθεος. Ὅταν εἶναι φίλαυτος, δέν θὰ εἶναι οὔτε φιλάδελφος οὔτε φιλόθεος. Ὅταν πάλι εἶναι φιλόθεος καὶ φιλάδελφος, δέν θὰ εἶναι φίλαυτος. Καὶ ὁ ἄνθρωπος πού εἶναι φίλαυτος, «οὔτε ἐγκράτειαν τῶν ἡδονῶν, ἤτοι τῶν θελημάτων τῶν ἀρεσκόντων αὐτῷ ἔχει»˙ βλέπετε δέν ἔχει ἐγκράτεια ἀπὸ τὶς ἠδονές˙ «οὔτε ὑπομονὴν τῶν ὀδυνηρῶν»˙ καὶ ἡ ἔλλειψις τῆς ὑπομονῆς εἶναι δεῖγμα φιλαυτίας˙ «ἀλλά ποτε μὲν ἐπιτυγχάνοντι τοῦ ἰδίου θελήματος, αὔξεται ἐν αὐτῷ ἡδονὴ καὶ ἔπαρσις»˙ ὅταν ἐπιτυγχάνῃ, λέει, τὸ ἐγωιστικὸ του θέλημα, αὐξάνει μέσα του ἡ ἡδονικὴ διάθεσης καὶ ἡ ἔπαρση˙ «ποτὲ δὲ ἀποτυχὼν»˙ ὅταν δὲ ἀποτυγχάνη˙ «καὶ ὑπὲρ τῆς τούτου ὀδύνης τυραννούμενος»˙ δηλαδὴ τυραννεῖται ἀπὸ μία ὀδύνη, διότι ἀποτυγχάνει˙ «ἔρχεται εἰς μικροψυχίαν καὶ πνιγμὸν τῆς ψυχῆς, ἥτις ἐστὶν ἀρραβὼν τῆς γεέννης»17. Δηλαδή, ἐκεῖνος πού δέν μπορεῖ νά ἱκανοποίηση τὰ πάθη του, ἔρχεται σὲ μικροψυχία, σὲ δειλία ψυχικὴ καὶ πνιγμὸ τῆς ψυχῆς, σὰν νά πνίγεται ἡ ψυχὴ του, καὶ αὐτὴ ἡ κατάστασίς πού ζῇ εἶναι ἀρραβὼν τῆς κολάσεως, εἶναι κόλασις πρὸ τῆς κολάσεως. Εἶναι ἀξιοπρόσεκτο πῶς οἱ Πατέρες μελέτησαν καὶ γνωρίζουν τὴν ψυχολογία τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου!

Ὁ φίλαυτος εἶναι ἀδιάφορος ἀπέναντι τῶν συνανθρώπων του. Λέγει ὁ Μ. Βασίλειος στούς «Ὅρους κατ’ ἐπιτομήν»: «Φίλαυτος οὖν ἐστιν ὁ ἑαυτὸν δῆθεν φιλῶν». Πράγματι, κατὰ βάθος ἡ φιλαυτία εἶναι ψευδοαγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας, δέν εἶναι ἡ ἀληθινὴ ἀγάπη, διότι ὁ φίλαυτος τελικὰ ἀδικεῖ καὶ τὸν ἑαυτὸ του. Χαρακτηριστικό, ὅπως εἴπαμε, τοῦ φίλαυτου ἀνθρώπου εἶναι ὅτι δέν θέλει νά θυσιάση τίποτε ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ του χάριν τῆς ἀναπαύσεως τοῦ συνανθρώπου του. Τὸ λέγει ὁ Μ. Βασίλειος: «Διότι τὸ νά παραλείψῃ χάριν τῆς ἀναπαύσεως τοῦ ἑαυτοῦ του κάτι πού ἔχει ἀνάγκη ὁ ἀδελφός, εἴτε ψυχικὸ εἴτε σωματικό, φανερώνει καὶ στούς ἄλλους τὴν κακία τῆς φιλαυτίας, τῆς ὁποίας τὸ τέλος εἶναι ἡ ἀπώλεια»18.

Ἀλλὰ καὶ ἡ καταλαλιὰ καὶ ἡ συκοφαντία καὶ ἡ κατάκρισις καὶ αὐτὰ εἶναι ἀποτελέσματα τῆς φιλαυτίας. «Εἰ γὰρ τις τὰ ἑαυτοῦ κακὰ τοῦ τῆς φιλαυτίας περικαλύμματος ἀνακαλύψας, θεάσαιτο ἀκριβῶς, οὐδενὸς λοιπὸν ἄλλου τῶν ἐν τῷ βίῳ φροντίδα ποιήσεται˙ λογιζόμενος μηδὲ πρὸς τὸ οἰκεῖον πένθος ἐξαρκεῖν αὐτῷ τὸν ἑαυτοῦ χρόνον, κἄν ἑκατὸν ἔτη ζήσειε, κἄν τὸν Ἰορδάνην ποταμὸν ὅλον δάκρυον ἐκ τῶν αὐτοῦ ὀφθαλμῶν ἴδοι ἐκπορευόμενον», λέγει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος19. Αὐτὸς ὁ ὁποῖος ξεσκέπασε ἀπὸ τὴν ψυχὴ του τὴ φιλαυτία καὶ εἶδε σωστὰ τὸν ἑαυτὸ του δέν θὰ κατακρίνῃ ποτὲ τοὺς ἄλλους οὔτε ἀσχολεῖται μὲ τοὺς ἄλλους, διότι ξέρει ὅτι καὶ ἑκατὸ χρόνια νά ζήση ἐν μετανοάᾳ, καὶ ὅλον τὸν Ἰορδάνη ποταμὸ νά χύσῃ σὲ δάκρυα, δέν τοῦ φθάνουν γιά νά ἐξαλείψη τὰ δικὰ του ἁμαρτήματα. Ἄρα πῶς θὰ κατακρίνῃ τὸν ἄλλον; Ἂν ὅμως ἔχῃ τὴ φιλαυτία, δέν μπορεῖ νά δεῖ τὴν δικὴ του ἀσθένεια, βλέπει τὶς ἀσθένειες τῶν ἄλλων.

Ἡ φιλαυτία φέρει τὴν ὀκνηρία στόν πνευματικὸ ἀγῶνα, τὴν ὀλιγοπιστία καὶ τὴν πλάνη

Ἄλλο ἀποτέλεσμα τῆς φιλαυτίας εἶναι ὅτι προκαλεῖ ὀκνηρία στόν πνευματικὸ ἀγῶνα. Εἴδατε; Πολλὲς φορὲς δέν ἔχουμε διάθεσι νά ἀγωνισθοῦμε, δέν ἔχουμε διάθεσι νά προσευχηθοῦμε, νά σταθοῦμε στήν Ἐκκλησία, νά κάνουμε τὰ πνευματικὰ μας καθήκοντα. Τῆς φιλαυτίας εἶναι καὶ αὐτό. Ἀκοῦτε τί ὡραία τὸ λέγει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης, κατὰ μετάφραση τοῦ ἁγίου Νικοδήμου: «Κανένα πρᾶγμα δέν κάνει τόσο παραλελυμένην, ὀκνηρὴν καὶ πεπωρωμένην καὶ ἀνόητον τὴν ψυχὴν τοῦ ἐνάρετου, ὡσὰν τὴν φιλαυτίαν, ἤγουν τὴν ἄλογον φιλίαν τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἡ ὁποία εἶναι μητέρα καὶ αἰτία καὶ τροφὸς τῶν παθῶν γιατί αὐτὴ προτιμᾷ περισσότερον ἀπὸ τοὺς κόπους τῆς ἀρετῆς τὴν ἀνάπαυσιν τοῦ σώματος καὶ νομίζει διὰ γνῶσιν τὸ νά ὑγιαίνῃ τὸ κορμί, πάρεξ νά κοπιάζη εἰς τὰ ἔργα τῆς ἀρετῆς θεληματικῶς, καὶ μάλιστα εἰς τοὺς ὀλίγους καὶ εὐλόγους ἱδρῶτας τῶν ἐντολῶν καὶ μὲ τοῦτον τὸν τρόπον προξενεῖ μεγάλην ὀκνηρίαν καὶ ἀδυναμίαν εἰς τὴν ψυχὴν τοῦ ἡσυχαστοῦ καὶ δυναμώνει τὴν παραλυσίαν εἰς τὰ ἔργα τῆς ἀσκήσεως τόσον, πού τὸν κάνει εὐπολέμητον»20.

Ἀλλὰ καὶ ἡ ἀπιστία καὶ ἡ ὀλιγοπιστία καὶ ἡ πλάνη, καὶ αὐτὰ ἀποτελέσματα τῆς φιλαυτίας εἶναι: «Κυρίως ὅσοι εἶναι πράγματι σαρκικοὶ ἄνθρωποι καὶ ἐπιθυμοῦν τὴν φιλαυτία, εἶναι πάντοτε δοῦλοι τῆς ἡδονῆς καὶ τῆς κενοδοξίας· σ΄ αὐτοὺς εἶναι ῥιζωμένος ὁ φθόνος καὶ δέν δέχονται οὔτε πιστεύουν τά τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, οὔτε μποροῦν νά δοῦν ἢ νά γνωρίσουν τὸν Θεὸ λόγῳ ὀλιγοπιστίας»21. Οὔτε τὸν Θεὸν λοιπὸν μποροῦν νά δεχτοῦν, ἀφοῦ ἔχουν τὸν ἑαυτὸ τους γιά Θεό. Μπορεῖ ὁ φίλαυτος νά πιστεύῃ στόν Θεὸ εἰλικρινά, ἐὰν ἔχῃ τὸν ἑαυτὸ του γιά Θεό; Καὶ αὐτὸ δέν εἶναι πού ἔχουμε πάθει σήμερα; Αὐτὴ ἡ αὐτονομία, ποὺ εἶναι καὶ ἀνθρωποκεντρισμὸς καὶ οὐμανισμός, πού εἶναι τὸ πνεῦμα τοῦ αἰῶνος τούτου, ἐδῶ δέν ἔχουν τὴν ῥίζα τους; Στό ὅτι ὁ ἄνθρωπος κάνει τὸν ἑαυτὸ του θεό;

Ἡ φιλαυτία εἶναι νέκρωσις τῆς θείας ζωῆς καὶ ὄχημα τοῦ διαβόλου

Καὶ προχωροῦν οἱ ἅγιοι Πατέρες. Ἡ φιλαυτία εἶναι νέκρωσις τῆς Θείας ζωῆς. Ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς λέγει: «Φοβερὸν ὄντως καὶ πάσης κατακρίσεως ὑπερέκεινα, τό, τὴν δοθεῖσαν ἡμῖν παρὰ Θεοῦ κατὰ τὴν δωρεὰν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἑκουσίως νεκρῶσαι ζωήν, διὰ τῆς πρὸς τὰ φθειρόμενα ἀγάπης˙ καὶ ἴσασι πάντως τοῦτον τὸν φόβον, οἱ τὴν ἀλήθειαν τῆς φιλαυτίας προτιμᾶν μελετήσαντες»22. Φοβερὸ πρᾶγμα! Τὴν Θεία ζωή, ποὺ μᾶς ἔδωσε ὁ Θεὸς δωρεάν, ἐμεῖς ἑκουσίως νά τὴν νεκρώνουμε διὰ τῆς ἀγάπης τῶν φθειρομένων πραγμάτων, ποὺ εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς φιλαυτίας. Βλέπετε λοιπόν; Φιλαυτία εἶναι ἑκούσιος νέκρωσις τῆς ἐν ἡμῖν θείας ζωῆς, ποὺ εἶναι δωρεὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Χωρὶς τὴ φιλαυτία ὁ διάβολος δέν μπορεῖ νά βλάψῃ τὸν ἀνθρωπο. Τὸ παραθυράκι πού ἀνοίγουμε καὶ μπαίνει ὁ διάβολος καὶ μᾶς βλάπτει εἶναι ἡ φιλαυτία. Ὅπου δέν ὑπάρχει φιλαυτία, ὁ διάβολος δέν ἔχει καμμία ἐξουσία. Διὰ τῆς φιλαυτίας εἰσέρχεται καὶ μᾶς πειράζει. Λέγει ὁ ἅγιος Νικόδημος: «Ἐὰν δὲ ἐσὺ κολακεύης καὶ ἀγαπᾷς τὸν ἑαυτὸν σου ἀτάκτως, καὶ ἔξω ἀπὸ ἐκεῖνο ὅπου τοῦ πρέπει, ἀλλοίμονον εἰς ἐσέ. Ἐσὺ ἔτσι δέν θέλεις δυνηθῇ οὔτε νά κοπιάσης, οὔτε νά θλιβῆς, οὔτε νά κακοπαθήσης, οὔτε πειρασμὸν νά ὑπομείνῃς, οὔτε νά ὑποταχθῇς μέχρι θανάτου εἰς τὸ θέλημα καὶ εἰς τάς ἐντολὰς τοῦ Κυρίου, καθὼς ἀπαιτεῖ τὸ ἐπάγγελμα τοῦ Χριστιανοῦ˙ καὶ ἁπλῶς εἰπεῖν, ἐσὺ ἐὰν εἶσαι φίλαυτος καὶ ἀγαπᾷς τὸν ἑαυτὸν σου, μισεῖς τῇ ἀληθείᾳ τὸν ἑαυτὸν σου, καὶ θέλεις ἀπολέσει αὐτὸν ἐὰν δὲ μισῇς τὸν ἑαυτὸν σου, ἀγαπᾷς τῇ ἀληθείᾳ τὸν ἑαυτὸν σου καὶ θέλεις σώσει αὐτόν, καθὼς εἶπεν ὁ Κυριος˙ «ὁ φίλων τὴν ψυχὴν αὐτοῦ, ἀπολέσει αὐτὴν καὶ ὁ μισῶν τὴν ψυχὴν αὐτοῦ ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ, εἰς ζωὴν αἰώνιον φυλάξει αὐτήν». Διὰ τοῦτο ὅλοι οἱ θεῖοι Πατέρες συμφώνως λέγουσιν, ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναι ἡ ῥίζα καὶ ἡ πηγὴ ὅλων ὁμοῦ τῶν κακιῶν καὶ τῶν παθῶν καὶ χωρὶς αὐτὴν μόνος ὁ διάβολος δέν δύναται νά βλάψῃ τὸν ἄνθρωπον οὐδὲ τὸ παραμικρόν»23. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κυριευθῇ ἀπὸ τὴ φιλαυτία, χωρίζεται ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ τότε πολὺ συχνὰ καταντᾶ «εἰς ἀπόγνωσιν καὶ τελείαν ἀπώλειαν καὶ ἔκπτωσιν ἀπὸ Θεοῦ καὶ ὁμοίωσιν τῶν δαιμόνων»24. Δηλαδή, μὲ τὴ φιλαυτία ὁ ἄνθρωπος ἀντὶ νά γίνη καθ’ ὁμοίωσιν τοῦ Θεοῦ, γίνεται καθ’ ὁμοίωσιν τῶν δαιμόνων. Διότι αὐτὴ ἡ φιλαυτία ἦταν πού ἐκρέμισε καὶ τοὺς ἀγγέλους καὶ τοὺς ἔκανε δαίμονες.

Ἡ ὑπέρβασις τῆς φιλαυτίας

Ἀπὸ ὅσα λοιπὸν εἴπαμε εἶναι φανερὸ ὅτι ἡ φιλαυτία εἶναι ἡ ἀρρώστια μας, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐὰν δέν θεραπευθοῦμε, δέν μποροῦμε νά ὑγιάνουμε πνευματικά, οὔτε μποροῦμε νά ἐνωθοῦμε μὲ τὸν Θεό, οὔτε νά προχωρήσουμε στήν θέωσι, ποὺ εἶναι ὁ σκοπὸς τῆς ζωῆς μας. Ἄρα λοιπόν, περιεχόμενο τοῦ ἀγῶνος τοῦ Ὀρθοδόξου Χριστιανοῦ πρέπει νά εἶναι ἡ ὑπέρβασις τῆς φιλαυτίας· πῶς θὰ ἀγωνισθοῦμε κατὰ τῆς φιλαυτίας.

Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε ὑπάρχει ἡ εὐλογημένη ἄσκησις στήν Ἐκκλησία μας, γιά νά ἐλευθερωθοῦμε ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἀρρώστια, καὶ ἐλευθερούμενοι νά μπορέσουμε νά προσφερθοῦμε στόν Θεὸ καὶ νά παύσουμε νά εἴμαστε φίλαυτοι˙ νά γίνουμε φιλόθεοι καὶ φιλάδελφοι. Γι’ αὐτὸ ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει καὶ αὐτές τίς περιόδους, ὅπως εἶναι τώρα ἡ περίοδος τῆς Ἁγίας καὶ Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ὅλος ὁ ἀγώνας τῆς Σαρακοστῆς, μὲ τὴν νηστεία, μὲ τίς μετάνοιες, μὲ τίς μακρὲς προσευχές, μὲ τίς ὀρθοστασίες, μὲ τίς ἀγρυπνίες, ὅλα ἐκεῖ ἀποβλέπουν, πῶς θὰ μπορέσουμε σιγὰ-σιγὰ νά ξεπεράσουμε τὴ φιλαυτία καὶ νά φθάσουμε τὴν φιλοθεΐα καὶ τὴν φιλαδελφία. Ἡ Ἐκκλησία μας, ἐπειδὴ εἶναι στοργικὴ μητέρα, μᾶς παιδαγωγεῖ! Καὶ ἂν προσέξουμε τὰ γράμματά πού διαβάζουμε τώρα στήν Ἐκκλησία, ἀλλὰ καὶ ὅλη τὴν ἀσκητικὴ παράδοσι τῆς Ἐκκλησίας μας, κατὰ βάθος εἶναι μία ἀγωγή πού δίνει ἡ Ἐκκλησία στά παιδιὰ της, νά ξεπεράσουν τὴ φιλαυτία. Καὶ αὐτὸ τὸ πνεῦμα τῆς ἀσκήσεως κατὰ τῆς φιλαυτίας εἶχε καὶ ἔχει ἐνστερνισθεῖ ὁ Ὀρθόδοξος λαὸς μας. Τὸ βλέπουμε αὐτὸ μέσα ἀπὸ τὶς παραδόσεις τοῦ λαοῦ μας, μέσα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ ζωὴ του.

Βέβαια σήμερα τὰ χάνουμε αὐτὰ σιγὰ-σιγά, γιατὶ ἐκκοσμικευόμεθα, ἀλλὰ ὅσο ὁ λαὸς μας ἦταν Ὀρθόδοξος τὰ κρατοῦσε. δέν ξέρω, ἂν θυμᾶστε, στά γραπτὰ τοῦ Μακρυγιάννη ἀναφέρεται, πὼς τοῦ ἔμαθαν οἱ γονεῖς του «ἀπὸ ἑνός χρόνου παιδὶ» νά κάνη μετάνοιες. Τοῦ ἔλεγαν: «Κάνε μετάνοιες νά πιάσης περδικόπουλα». Καὶ ἐκεῖνος ἔκανε μετάνοιες, γιά νά πιάση τὰ περδικόπουλα. Τοῦ τὰ ἔφερναν οἱ γονεῖς του καὶ τοῦ ἔλεγαν: «Γιά, ἔκαμες μετάνοιες καὶ τά ’πιασες». Καὶ ἔτσι σιγὰ-σιγὰ ἔμαθε νά κάνη μετάνοιες25. Καὶ ἔφθασε νά λέη μετά, ὅτι ὑπῆρχε ἡμέρα πού ἔκανε καὶ τρεῖς χιλιάδες μετάνοιες. Ἐνῶ ἦταν πληγωμένος στό σῶμα του, μεγάλος πιά, ἔφθασε νά κάνη καὶ τρεῖς χιλιάδες μετάνοιες. Ἄλλοτε γιά νά εὐχαριστήση τὸν Θεό, ἄλλοτε νά τὸν παρακαλέσῃ γιά τὸ Γένος, ποὺ περνοῦσε μεγάλες δυσκολίες26. Φαίνεται στήν ζωὴ τοῦ Μακρυγιάννη αὐτὸ τὸ ἀσκητικὸ πνεῦμα πού τὸν διέκρινε.

Τὸ ἴδιο καὶ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Ἂν προσέξουμε, θὰ δοῦμε ὅτι τὸ κήρυγμά του εἶναι μία πρόσκλησι τῶν ἀνθρώπων νά ξεπεράσουν τὴ φιλαυτία, νά ζήσουν τὴν ἀσκητικὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, μέσα στήν ὁποία νικᾶται ἡ φιλαυτία. Πρέπει βέβαια νά τονίσουμε, ὅτι ἡ φιλαυτία δέν εἶναι κάτι πού θὰ νικηθῇ ἀπὸ τὴν μία ὥρα στήν ἄλλη. Εἶναι τόσο βαθεά ἡ ἀρρώστια αὐτὴ ῥιζωμένη μέσα μας, ὅπως ξέρουμε ὅλοι ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ μας, ὥστε πρέπει σὲ ὅλη τὴν ζωὴ μας νά ἀγωνιζόμαστε κατὰ τῆς φιλαυτίας. Δέν μπορεῖ νά πῇ κανεὶς ὅτι «τώρα ξεπέρασα τὴν φιλαυτία καὶ εἶμαι φιλόθεος καὶ φιλάδελφος». Οἱ ῥίζες εἶναι πολλὲς μέσα μας. Σὰν τὴν λερναία ὕδρα εἶναι. Ἕνα κεφάλι κόβουμε, δέκα βγαίνουν. Γι’ αὐτὸ λοιπὸν θέλει συνεχή ἀγῶνα. Ἄλλωστε ὅλη ἡ ζωὴ μέσα στήν Ἐκκλησία δέν μᾶς βοηθάει στό θέμα αὐτό; Τὰ ἅγια Μυστήρια, οἱ προσευχές, οἱ Λειτουργίες, αὐτὴ ἡ προσευχή, τὸ «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ», ποὺ λέμε στό Ἅγιον Ὅρος, καὶ θὰ λέτε ἀσφαλῶς καὶ ἐσεῖς ἐδῶ, δέν εἶναι ἕνας συνεχὴς ἀγῶνας νά βγοῦμε ἀπὸ τὸ ἐγωκεντρικὸ καὶ φίλαυτο κλείσιμο στόν ἑαυτὸ μας καὶ νά ἀνοιχθοῦμε πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀδελφοὺς μας;

Ὄσο πιὸ πολὺ μειώνεται ἡ φιλαυτία μέσα του, τόσο πιὸ πολὺ ἐλεύθερος αἰσθάνεται ὁ ἄνθρωπος καὶ ἐνώνεται μὲ τὸν Χριστό. Οἱ ἀγωνιζόμενοι Χριστιανοὶ ἔχουν τὴν ἐμπειρία, ὅτι ὅσο περισσότερο ἀνοίγονται στόν Θεό, τόσο περισσότερο ὁ Θεὸς ἔρχεται μέσα τους. Καὶ αὐτό, γιατὶ ὁ Θεὸς σέβεται τὴν ἐλευθερία μας. Ὅσο εἴμαστε γεμάτοι μὲ τὸν ἑαυτὸ μας καὶ μὲ τὴ φιλαυτία μας, πῶς θὰ μπῆ ὁ Θεός; δέν ἔχει χῶρο νά μπῆ. Πρέπει νά ἀδειάσουμε, γιά νά μπῆ ὁ Θεός. Καὶ μὲ αὐτὸ τὸν ἀγῶνα, νά ἀδειάσουμε ἀπὸ τὰ θελήματά μας καὶ ἀπὸ τὰ νοήματά μας, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, ἀπὸ τὴν αὐταρέσκειά μας, ἀπὸ τὴν αὐτάρκειά μας, ἀπὸ τὴν αὐτοπεποίθησί μας, ἀπὸ τὴν αὐτοεμπιστοσύνη μας, καὶ νά παραδοθοῦμε στόν Θεό, ἔρχεται ὁ Θεὸς μέσα μας.

Μία μοναχή μοῦ ἐξομολογήθηκε, ὅτι κάποτε ἡ Γερόντισσά της, στήν ὁποία ἔκανε ὁλόθυμη καὶ ἀδιάκριτη ὑπακοή, τῆς εἶπε: «παιδί μου, μὲ τὴν ὑπακοή σου μὲ ἀναπαύεις». Καί, τὴν στιγμή πού τῆς εἶπε αὐτὸ ἡ Γερόντισσα, αἰσθάνθηκε ὅτι ὅλος ὁ Θεὸς μπῆκε μέσα της. Αὐτὸ ἦταν ἐμπειρία. Βλέπετε; Εἶχε ἀδειάσει ὅλο τὸν ἑαυτὸ της, ὅλο τὸ θέλημά της τὸ ἀτομικὸ καὶ ὅλος ὁ Θεὸς μπῆκε μέσα της. Τὸ ἴδιο ἔγινε καὶ μὲ ἕνα ἐργάτῃ χωρικό, ἀπὸ ἕνα χωριὸ κοντὰ στό Ἅγιον Ὅρος, ὁ ὁποῖος ἐργαζόταν στό μοναστήρι μας ὡς ὑλοτόμος. Κάποτε λοιπόν, ποὺ περνοῦσα ἀπὸ τὸ δάσος τῆς Μονῆς, μὲ χαιρέτησε καί μοῦ εἶπε: «Κάτσε, Γέροντα, νά σοῦ πῶ ἕνα μεγάλο θαῦμα πού μοῦ ἔκαναν οἱ ἅγιοι Τεσσαράκοντα, νά δεῖς πόσο θαυματουργοὶ εἶναι οἱ ἅγιοι Τεσσαράκοντα. Πονοῦσε τὸ ποδί μου χρόνια. Πήγαινα στούς γιατρούς, στά νοσοκομεῖα, ἀλλὰ τίποτα δέν μοῦ κάνανε. Καὶ ἐγώ, ἐπειδὴ ἀγαπῶ πολὺ τοὺς ἁγίους Τεσσαράκοντα, πῆγα στήν πανήγυρί τους, στήν Ἐκκλησία τοῦ χωριοῦ μου. Ἐκεῖ ἦταν πολὺς κόσμος, γεμάτη ἡ Ἐκκλησία. Μόλις ἔφθασα στήν Ἐκκλησία, ἀρχίζει νά μοῦ πονᾶ πολὺ τὸ πόδι. Τότε λοιπὸν σκέφθηκα νά βγῶ ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία νά ξεκουράσω τὸ ποδί μου. Ἀλλά μοῦ εἶπε ὁ λογισμός: Ὁ Ἰούδας ἄφησε τὴν Θεία Εὐχαριστία καὶ βγῆκε ἔξω. Ἰούδας θὰ γίνης καὶ ἐσύ;». «Θὰ μείνῃς μέσα, κι ἂς πονᾶς». Μετὰ ἀπὸ λίγο πονοῦσα πιὸ πολὺ καὶ σκέφθηκα νά καθήσω σὲ μία καρέκλα νά ξεκουράσω τὸ ποδί μου. Τότε ὅμως ἀντίκρυσα τὴν εἰκόνα τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα, τοὺς εἶδα νά παγώνουν μέσα στήν λίμνη καὶ εἶπα στόν ἑαυτό μου: «Αὐτοὶ ἔκαναν τόση ὑπομονὴ καὶ πάγωσαν γιά τὸν Χριστό, καὶ ἐσὺ δέν μπορεῖς νά σταθῇς ὄρθιος;». «Θὰ σταθῇς ὄρθιος κι ἂς πεθάνης». Ἐκείνη τὴν ὥρα πού εἶπα αὐτό, ἦρθε ἕνα ῥεῦμα, μὲ περιέλουσε ἀπὸ τὸ κεφάλι καὶ πέρασε σ’ ὅλο τὸ σῶμά μου μέχρι τὸ πονεμένο ποδί μου. Ἀπὸ τότε ἔγινα καλὰ καὶ δέν ξαναπόνεσα. Βλέπετε, Γέροντα, πόσο θαυματουργοὶ εἶναι οἱ ἅγιοι Τεσσαράκοντα;». Αὐτὸς δέν εἶχε καμμία αἴσθησι ὅτι ἔκανε κάτι ἀξιόμισθο. Πίστευε ὅτι ἦταν θαῦμα τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα. Ὅμως βλέπουμε, πότε ἔγινε τὸ θαῦμα καὶ πότε ἦρθε ὁ Θεὸς μέσα του; Ὅταν ὁ ἴδιος ἄδειασε τελείως ἀπὸ τὸν ἑαυτὸ του καὶ ἀπὸ τὴν φιλαυτία του καὶ ἀποφάσισε νά πεθάνη χάριν τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν Θεό.

Ἡ ἐν Χριστῷ ἐλευθερίᾳ

Ἔτσι λοιπὸν ὁ ἄνθρωπος φθάνει αὐτὴν τὴν ἐλευθερία καὶ ἑνώνεται μὲ τὸν Χριστό. Ἑνωμένος μὲ τὸν Χριστὸ συμμετέχει στήν ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ. δέν εἶναι ἁπλῶς ἐλεύθερος, ἀλλὰ εἶναι μέτοχος τῆς ἐλευθερίας τοῦ Θεοῦ. Διότι, ὅταν ὁ ἄνθρωπος ζητᾶ τὴν ἐλευθερία στόν ἑαυτὸ του καὶ ὄχι στόν Θεό -πού αὐτὸ κατὰ βάθος δέν εἶναι ἐλευθερία, εἶναι φιλαυτία-, δέν ὁδηγεῖται τελικὰ σ’ αὐτό πού λαχταρᾶ διὰ τῆς ἐλευθερίας, ἀλλὰ στόν θάνατο τῆς ἐλευθερίας του. Ἐνῶ νομίζει ὅτι εἶναι ἐλεύθερος, τελικὰ ὑποδουλώνεται στόν ἑαυτὸ του, σὲ μία δυναστεία τοῦ ἑαυτοῦ του ἄνευ προηγουμένου. Γιά μᾶς λοιπὸν τοὺς Χριστιανοὺς ἡ ἐλευθερία μας ποτὲ δέν μπορεῖ νά περιοριστεῖ στό κτιστό, γιατὶ τὸ κτιστὸ εἶναι φθαρτό, εἶναι θνητό, καὶ μία ἐλευθερία πού εἶναι φθαρτὴ καὶ θνητὴ δέν εἶναι ἀληθινὴ ἐλευθερία. Πηγὴ τῆς ἐλευθερίας μας εἶναι ἡ ἄκτιστη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὅταν ἡ δικὴ μας κτιστή ἐλευθερία συναντᾶ καὶ ἑνώνεται μὲ τὴν ἄκτιστη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ καὶ μετέχει στήν ἄκτιστη ἐλευθερία τοῦ Θεοῦ, τότε πραγματικὰ ἑξασφαλίζεται καὶ δικαιώνεται. Ἄλλωστε τὸ εἶπε ὁ Κύριος: «Γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν, καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς»27 καὶ, «Ἐγὼ εἰμι ἡ ἀλήθεια»28.

Ἄρα λοιπὸν ὅταν γνωρίσουμε τὴν ἀλήθεια, τὸν Χριστό, τότε γνωρίζουμε καὶ τὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία. Ἡ ἕνωσίς μας πάλι μὲ τὸν Χριστό, ὁ Ὁποῖος εἶναι καὶ ἡ ἀληθινὴ ἐλευθερία, γίνεται μέσα στήν Ἐκκλησία. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ Ἐκκλησία εἶναι χῶρος ἐλευθερίας. Θυμᾶμαι ἕνα γεροντάκι, μοναχὸ τῆς Μονῆς μας, τὸν π. Αὐξέντιο, ὁ ὁποῖος ἐκοιμήθη πρὸ ἐτῶν, καὶ ὁ ὁποῖος ἦταν πολὺ ἐνάρετος. Ὅσοι ἀξιωθήκαμε νά τὸν γνωρίσουμε, μποροῦμε νά διαβεβαιώσουμε ὅτι ἐξεπλήρωσε ὅλες τίς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ. Δέν θυμόμαστε νά παρέβη κάποια ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, οὔτε καὶ καμμία ὑποχρέωσι τοῦ μοναχικοῦ σχήματος. Λοιπόν, ὅταν γέρασε πολὺ καὶ δέν μποροῦσε νά στηριχθεῖ στά πόδια του, τοῦ ἔλεγαν οἱ ἀδελφοί: «Πάτερ Αὐξέντιε, μὴ πηγαίνης στήν Ἐκκλησία. Τώρα πιὰ εἶσαι γεροντάκι, κουράζεσαι». Καὶ ἀπαντοῦσε ὁ π. Αὐξέντιος: «Δέν εἶναι κατὰ Θεόν. Στήν Ἐκκλησία αἰσθάνομαι ἐλευθερία». Εἶχε μία ὑπαρξιακὴ ἐμπειρία ὁ π. Αὐξέντιος, ὅπως καὶ σὲ πολλὰ ἄλλα πράγματα, ἀλλὰ καὶ σ’ αὐτό πού λέμε ἐδῶ, τοῦ μυστηρίου τῆς ἐλευθερίας. Ὅτι ἡ ἐλευθερία δέν εἶναι ἔξω ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία· «ὅπου τὸ Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ καὶ ἡ ἐλευθερία»29. Ὁ Θεὸς χαρίζει τὴν ἐλευθερία Του ὡς δῶρο. στήν Ἐκκλησία του καινοποιεῖ τὰ πάντα. Μέσα στήν Ἐκκλησία ἔχει νικηθῇ ἡ φθορά, ἡ ἁμαρτία, ὁ θάνατος. Βασιλεύει ὁ Χριστός, καὶ ἄρα μόνο μέσα στήν Ἐκκλησία ὑπάρχει ἡ καινὴ ζωὴ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι καὶ ἡ ἀληθινὴ ἐλευθερία. Καὶ αὐτὸ τὸ ζοῦσε ὁ π. Αὐξέντιος.

Ἡ ἐν Χριστῷ ἐλευθερίᾳ δέν εἶναι ἀτομικὴ ἀνεξαρτησία, ἀλλὰ ἀγάπη καὶ κοινωνία προσώπων. Εἶναι λάθος νά ταυτίζουμε τὴν ἐν Χριστῷ ἐλευθερίᾳ μὲ τὰ ἀτομικὰ δικαιώματα ἢ τὴν ἀτομικὴ ἀνεξαρτησία. Ἡ ἀτομικὴ ἀνεξαρτησία, ποὺ ἀποκόπτει τὸν ἕνα ἀπὸ τὸν ἄλλο, εἶναι ὁ θάνατος τῆς ἐλευθερίας. Ἡ ἐλευθερία μας πάντοτε εἶναι σὲ συνάρτησι μὲ τὸν Τριαδικὸ Θεό, μὲ τὰ πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, καὶ τὰ πρόσωπα τῶν ἀδελφῶν μας. Στήν κοινωνία τῆς ἀγάπης. Γι΄αὐτὸ καὶ μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι ἐλευθερία καὶ ἀγάπη εἶναι συνώνυμα. Τὴν ὥρα πού ἀγαπᾷς εἶσαι ἐλεύθερος. Περιεχόμενο τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἡ ἀγάπη. Εἶμαι ἐλεύθερος, ὅταν ἀγαπῶ, ὄχι ὅταν ἰκανοποιῶ τὸν ἐγωϊσμό μου. Καὶ αὐτὸ νομίζω ὅτι εἶναι τὸ λάθος πού γίνεται σήμερα: ὅτι ἡ ἐλευθερία περιορίζεται˙ δέν τοποθετεῖται στήν ἀγάπη.

Ἔτσι ἐνεργοῦν ὅσοι προσπαθοῦν νά δικαιώσουν π.χ. τὶς ἀμβλώσεις. δέν ξέρω, ἂν ἀκούσατε αὐτό πού ἀπαιτοῦν οἱ φεμινίστριες: «τὸ σῶμα μας μᾶς ἀνήκει». Δηλαδὴ ἐλευθερία εἶναι ἡ ἐγωιστική μου ἱκανοποίησις. Δέν εἶναι ἡ ἀγάπη, δέν εἶναι ἡ προσφορά, δέν εἶναι ἡ θυσία. Εἶμαι ἐλεύθερος, ὅταν κάνω αὐτό πού ἱκανοποιεῖ τὸν ἐγωϊσμό μου. Καὶ ὄχι εἶμαι ἐλεύθερος, ὅταν κάνω αὐτό πού ἀπαιτεῖ ἡ ἀγάπη καὶ θέλει ὁ Θεός. Διότι ὁ Θεὸς θέλει αὐτό πού θέλει ἡ ἀγάπη. Καὶ τελικὰ βλέπουμε ὅτι, ἐνῶ τόσος λόγος γίνεται γιά ἀτομικὰ δικαιώματα καὶ γιά ἐλευθερία, ὅσο πᾶμε ὑποδουλωνόμαστε περισσότερο, καὶ στά πάθη μας καὶ γενικὰ σὲ δομὲς ζωῆς, οἱ ὁποῖες κάθε ἄλλο παρὰ ἐλευθερώνουν τὸν ἀνθρωπο. Θὰ ἀναφέρουμε κάποια γνωρίσματα τῆς ἐν Χριστῷ ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου.

α) Ἐλευθερία ἀπὸ τὸ σαρκικὸ φρόνημα

Ὁ ἄνθρωπος μέσα στήν Ἐκκλησία μὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ καὶ τὸν ἀγώνα του ἐλευθερώνεται ἀπὸ τὸ σαρκικὸ του φρόνημα. Ἀγωνίζεται νά μὴ τὸν κυριεύῃ τὸ σαρκικὸ τοῦ φρόνημα. Καὶ ἐκεῖ ἀποβλέπει ἡ ἐγκράτεια τῶν Χριστιανῶν, ἡ συζυγικὴ πίστις τῶν ἐγγάμων καὶ ἡ παρθενία τῶν μοναχῶν. Νά ἐλευθερωθοῦν ἀκόμη καὶ ἀπὸ αὐτὴ τὴν ἀναγκαιότητα, ποὺ ἐπιβάλλει τὸ γενετήσιο ἔνστικτο. Εἶναι χάρις τοῦ Θεοῦ αὐτό. Εἶναι ὅμως καὶ ἐλευθερία γιά τὸν ἄνθρωπο. Ἐνῶ, βλέπετε, σήμερα στήν ἐποχὴ μας, πόσο τὸ ἔνστικτο αὐτὸ ἔχει θεοποιηθῇ ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους καὶ πόσο ὑποδουλωμένοι εἶναι οἱ ἄνθρωποι σ’ αὐτό, χωρὶς νά μποροῦν τελικὰ καὶ νά τὸ χαροῦν, διότι τὸ ζοῦν μέσα στόν ἐγωϊσμό, καὶ φυσικὰ μέσα στόν ἐγωϊσμὸ ὁ ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά χαρῇ τίποτε. Ἐνῶ ἡ Ἐκκλησία ἔχει τὸ μυστήριο τοῦ Γάμου -καὶ εἴδατε τί ὡραῖες εὐχὲς ἔχει ἡ ἀκολουθία τοῦ Γάμου-, πού ἡ ἀγάπη καὶ ἡ προσφορὰ τοῦ ἑνὸς ἀνθρώπου στόν ἄλλο, καταξιώνει καὶ ἀναπαύει τοὺς συζύγους.

β) Ἐλευθερία ἀπὸ τὴν φυσικὴ ἀναγκαιότητα

Οἱ ἐν Χριστῷ ἐλεύθεροι ἄνθρωποι δέν πιέζονται ἀπὸ τὴν φυσικὴ ἀναγκαιότητα. Αὐτὸ τὸ πρόσεξα ἐφέτος ἰδιαίτερα στό Τριήμερο. Στό Ἅγιον Ὅρος, ὅπως ξέρετε, οἱ Πατέρες, ὅσοι βέβαια ἔχουν εὐλογία -διότι ὅσοι ἔχουν σοβαρὰ προβλήματα ὑγείας δέν ἔχουν εὐλογία- κρατᾶνε τίς τρεῖς πρῶτες ἡμέρες τῆς Σαρακοστῆς, Καθαρὰ Δευτέρα, Καθαρὰ Τρίτη καὶ Καθαρὰ Τετάρτη, τελεία ἀσιτία, οὔτε νερό. Εἶναι βέβαια ἕνα ἀγώνισμα. Καὶ ἀγώνισμα γιά ἀνθρώπους πού δέν εἶναι καὶ καλοταϊσμένοι ἀπὸ τὶς προηγούμενες ἡμέρες, ἀλλὰ ἔχουν περάσει ἀσκητική ζωὴ˙ κάνουν καὶ μετάνοιες καὶ ἔχουν καὶ ὅλο τὸν ὑπόλοιπο ἀγώνα. Λοιπὸν πρόσεξα μὲ τί ἐλευθερία οἱ μοναχοὶ κρατοῦσαν τὸ Τριήμερο καί πῶς ὑπερέβαιναν τὴν ἀνάγκη τοῦ σώματος, νά φάη, νά πιεῖ λίγο νερό. Καὶ αὐτὸ δέν τὸ ἔκαναν μὲ μία διάθεσι γιόγκα, ἀλλὰ τὸ ἔκαναν μὲ μία διάθεσι ἀγάπης πρὸς τὸν Θεό.

Ἔχουμε ἕνα γεροντάκι στό μοναστῆρι μας, τὸν π. Ἠσύχιο. εἶναι 95 ἐτῶν. Ἂν δῆτε τὰ πόδια του, εἶναι μαρτυρικά. Ἀπὸ τὰ χρόνια, ἀπὸ τὴν ἄσκησι, τὴν ὀρθοστασία, τὰ πόδια του εἶναι σὰν νά τὰ ἔχῃς χτυπήσει μὲ μπαλτάδες, τρέχουν κιόλας. Ἂν δέν τὰ δέσουμε, δέν μπορεῖ νά σταθῇ. Ὁ π. Ἡσύχιος παρ’ ὅλα αὐτὰ στέκεται ὄρθιος στήν Ἐκκλησία καὶ δέν ἀφήνει τὸν ἀγώνα. Λοιπὸν τοῦ λέω, τὴν παραμονὴ τοῦ Τριημέρου: «Πάτερ Ἡσύχιε, θὰ κρατήσῃς;». «Σὰν δύσκολα τὰ βλέπω τὰ πράγματα», ἀπαντᾷ, γιατὶ ἔχει ἑξασθενήσει πολύ, «θὰ δοῦμε, ἔχει ὁ Θεός». Καὶ ἀρχίζει καὶ τὸ κρατάει -τὸ ἔχει κρατήσει ὅλα τὰ χρόνια τῆς ζωῆς του βέβαια. Λοιπὸν κατὰ τὴν Δευτέρα τὸ βράδυ, τὸν ῥωτῶ: «Πάτερ Ἡσύχιε, πῶς πᾶς;». «Ἔ! Μέχρι τώρα καλά. Θὰ δοῦμε αὔριο, ἂν ὁ ἅγιος Νικόλαος βοηθήσῃ». Τὴν Τρίτη: «Πάτερ Ἡσύχιε, πῶς πᾶς;». «Ἔ! Μέχρι τώρα καλά. Θὰ δοῦμε -δέν ἐμπιστευόταν στόν ἑαυτὸ του-, ἂν ὁ ἅγιος Νικόλαος βοηθήσῃ». Καὶ κράτησε. Καὶ κοινώνησε μετά. Μετά πού τελείωσε τὸ Τριήμερο καὶ βγαίναμε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία, ἀφοῦ εἴχαμε κοινωνήσει, τοῦ λέω: «Πάτερ Ἡσύχιε, δόξα τῷ Θεῷ, κράτησες». «Ἦταν κι ἄλλοι Πατέρες ἐκεῖ. Ἀπαντᾷ: Ἔ! Ἂς μὴ μιλᾶμε γι’ αὐτὰ τὰ θέματα». Σὰν νά μὴ εἶχε κάνει τίποτα. Εὐχαρίστησα τὸν Θεό, γιατὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ καὶ τὸ ξεπέρασμα τῆς φιλαυτίας κάνει τὸν ἄνθρωπο ἐλεύθερο ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὶς στοιχειώδεις βιολογικὲς τοῦ ἀνάγκες, ὅπως εἶναι ἡ πεῖνα καὶ ἡ δίψα.

γ) Ἐλευθερία ἀπὸ τὸν θάνατο

Ἡ ἐν Χριστῷ ἐλευθερίᾳ, ἀφοῦ εἶναι συμμετοχή στήν ζωή τοῦ ἀνάσταντος Χριστοῦ, ἐλευθερώνει καὶ ἀπὸ τὸν φυσικὸ φόβο τοῦ θανάτου. Νομίζω ὅτι εἶναι καλὸ νά μὴ μιλᾶμε μὲ ἰδέες, νά μιλᾶμε παρουσιάζοντας πρόσωπα, ἀνθρώπους πού ἔχουν ἀγωνισθῇ καὶ ἔχουν βιώσει, ἔχουν ξεπεράσει τὴ φιλαυτία καὶ ἔχουν φθάσει τὴν ἀληθινὴ ἐλευθερία. Ἄλλωστε καὶ ἐγὼ ὡς Ἁγιορείτης, τὶ νά σᾶς πῶ; Πιστεύω ὅτι τέτοια περιμένετε νά ἀκούσετε ἀπὸ μένα.

Ὁ π. Ἀρσένιος εἶναι ἕνας χαριτωμένος μοναχός, ὁ ὁποῖος ἔχει προχωρήσει πολὺ στήν πνευματικὴ ζωὴ καὶ ἔχει πολὺ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τοὺς ἀνθρώπους. Ἔχει τελεία εἰρήνη στήν ψυχὴ του, ἡ ὁποία ἀκτινοβολεῖ. Δέν εἶναι πολὺ μεγάλος, εἶναι κάπου 73 ἐτῶν. Ἐπειδὴ πάσχει ἡ καρδιά του, περιμένει τὸν θάνατο. Τὸ ξέρει ὅτι μπορεῖ νά πεθάνη ἀπὸ στιγμὴ σὲ στιγμή, ἀλλὰ εἶναι πασίχαρος. Πῆγα νά τὸν δῶ πρὶν φύγω. Ἐξομολογήθηκε καί μοῦ λέει: «Γέροντα, ἡ ψυχὴ ἔχει μιά χαρὰ τώρα πού θὰ φύγῃ!» Σὰν νά ἐπρόκειτο νά τοῦ συμβεῖ τὸ μεγαλύτερο καλό. Καὶ αὐτὸ ἦταν ὅτι θὰ φύγῃ. Ναί. Ἐλευθερία ἀπὸ τὸν θάνατο. Ἐδόξασα τὸν Θεό. Βέβαια εἶναι καὶ ἄλλοι. Ἀλλὰ τὸ ἔζησα αὐτὸ μὲ τὸν π. Ἀρσένιο πρόσφατα. Σᾶς τὸ λέω, νά δῆτε πὼς, μὲ τὴν Χάρι τοῦ Θεοῦ, ὁ ἄνθρωπος μέσα στήν Ἐκκλησία προχωρεῖ σὲ μία τέτοια ἐλευθερία, ποὺ εἶναι ἐλευθερία ἀκόμη καὶ ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸ θάνατο.

δ) Ἐλευθερία ἀπὸ τὴν κοσμικότητα

Μέσα στήν Ἐκκλησία ἐπιτυγχάνεται ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὴ χλιδή, τὴ ματαιότητα, τὴ ματαιοδοξία, τὴν κοινωνικὴ προβολὴ καὶ ὅλα τὰ παρεμφερῆ, ποὺ συνιστοῦν τὸ κοσμικὸ φρόνημα. Εἶναι γνωστό πώς ἡ μόδα ὑποδουλώνει τοὺς ἀνθρώπους, ἄνδρες καὶ γυναῖκες, ὥστε πολλοὶ νά μὴ τολμοῦν νά τὴν παραβοῦν, ἔστω καὶ ἂν ἀντίκειται στίς ἀρχὲς τους.

Μορφὲς φιλαυτίας

Θὰ ἤθελα νά σᾶς ἀναφέρω κάποιες σκέψεις μου γιά τοὺς διάφορους τρόπους, μὲ τοὺς ὁποίους ἐκδηλώνεται ἡ φιλαυτία μας στήν καθημερινὴ ζωή. Προηγουμένως ὅμως πρέπει νά προσθέσω καὶ τοῦτο, ὅτι ἡ φιλαυτία δέν εἶναι μόνον ἡ ἀρρώστια ἡ δικὴ μας ἡ προσωπική, ἀλλὰ εἶναι καὶ ἡ ἀρρώστια τοῦ πολιτισμοῦ μας. Νομίζω, ὅτι ἕνας λόγος πού ὁ πολιτισμὸς μας τελικὰ ὁδηγεῖται στό ἀδιέξοδο εἶναι ὅτι εἶναι ἕνας πολιτισμός πού βασίζεται στήν φιλαυτία καὶ ὄχι στήν ἀγάπη. Καὶ φυσικὰ ἕνας πολιτισμός πού βασίζεται στήν φιλαυτία, μπορεῖ ποτέ νά ἐλευθερώσῃ τοὺς ἀνθρώπους καὶ νά τοὺς δώσῃ τὴ χαρὰ νά ζήσουν μία ἀληθινὴ ζωή; Ἡ οἰκογένεια γιατὶ ἀποτυγχάνει σήμερα; Διότι ξεκινοῦν οἱ ἄνθρωποι χωρὶς ταπείνωσι καὶ ἀγάπη. Καὶ πῶς εἶναι δυνατὸν νά μὴ ὁδηγηθεῖ στό ἀδιέξοδο μία οἰκογένεια πού ξεκινᾶ μὲ τὴν φιλαυτία;

α) Μορφὲς φιλαυτίας στούς ἐν τῷ κόσμῳ Χριστιανοὺς

Ἀναφέρω ἐδῶ μερικὲς ὄψεις τῆς φιλαυτίας.

Ὁ φίλαυτος εἶναι αὐτάρκης. δέν πιστεύει στόν Θεὸ καὶ δέν ἀναφέρεται σ’ Αὐτόν, διότι πιστεύει στόν ἑαυτὸ του˙ δέν τοῦ χρειάζεται ὁ Θεός.

Ὁ φίλαυτος εἶναι ὀκνηρὸς καὶ ἀπρόθυμος στόν πνευματικὸ ἀγῶνα.

Χρησιμοποιεῖ τὸν ἄλλο ἀνθρωπο ὡς ἀντικείμενο, βλέποντάς τον σαρκικά.

Ἀδικεῖ τοὺς συνανθρώπους του, λόγῳ φιλαργυρίας καὶ ἀπληστίας. Αἰσχροκερδεῖ εἰς βάρος των, εἴτε ἐργαζόμενος πλημμελῶς, γιά ἐργασία γιά τὴν ὁποία ἀμείβεται, εἴτε ἐκμεταλλευόμενος τοὺς ἐργαζόμενους, ἂν εἶναι ἐργοδότης.

Ὁ φίλαυτος συμπεριφέρεται ἐγωιστικὰ στήν οἰκογένειά του. Σκέπτεται τί θὰ πάρει καὶ ὄχι τί θὰ δώσῃ. Δέν ὑπομένει τὶς ἀδυναμίες τοῦ συντρόφου τῆς ζωῆς του ἡ τῶν συγγενῶν του. Ἐγκαταλείπει τὸν σύντροφο τῆς ζωῆς του, καὶ τὰ παιδιὰ του ἀκόμη, χάριν μιᾶς ἄλλης ἐρωτικῆς σχέσεως. Τὰ διαζυγία, ἡ ὀλιγοτεκνία, ἡ ἐγκατάλειψις τῶν παιδιῶν ἀπὸ τοὺς γονεῖς, ἡ ἐγκατάλειψις τῶν γονέων ἀπὸ τὰ παιδιά, ἡ ἔλλειψις σεβασμοῦ σὲ γέροντες, ἀναπήρους καὶ ἐγκύους, τὶ ἄλλο εἶναι παρὰ ἐκφράσεις φιλαυτίας;

Ὁ φίλαυτος ἀδιαφορεῖ γιά τὴν ἡσυχία καὶ ἀσφάλεια τῶν συνανθρώπων του. Ἀνοίγει τὴν τηλεόρασι ἢ τὸ ῥαδιόφωνο καὶ δέν τὸν ἐνδιαφέρει ἂν ὁ διπλανὸς του ὑποφέρῃ ἀπὸ τὸν θόρυβο. Αὐτό πού τὸν ἐνδιαφέρει εἶναι ἡ ἐγωιστικὴ ἱκανοποίησίς του. Ἄλλος παίρνει τὸ αὐτοκίνητό του καὶ τρέχει μὲ ἰλιγγιώδη ταχύτητα καὶ δέν τὸν ἐνδιαφέρει πόσους θὰ σκοτώση στόν δρόμο.

Προσφορὰ ἀνήθικων καὶ ἐγκληματικῶν θεαμάτων προβάλλουν τέτοια ἔργα γιά νά κερδίσουν, ἀδιαφορώντας γιά τό τί καταστροφὴ κάνουν στόν κόσμο καὶ στή νεολαία. Ἡ διάδοσις τῶν ναρκωτικῶν. Ἡ ἀνοικοδόμησις ἀπανθρώπων πόλεων χάριν κέρδους˙ οἱ πόλεις πού φτιάχνουμε εἶναι καταστρεπτικὲς γιά τὴν ὑγεία, ἰδίως τῶν παιδιῶν μας. Οἱ διαφημίσεις˙ προσπαθοῦν μὲ ψυχοτεχνικοὺς τρόπους νά ὑποβάλουν τοὺς ἀνθρώπους, νά τοὺς ἀναγκάσουν νά πάρουν τὰ προϊόντα πού θέλουν˙ μία ἀσέβεια πρὸς τὸν ἄνθρωπο, φιλαυτία καὶ αὐτή. Ἡ ἐπιβολὴ στόν λαὸ τοῦ ἀθεϊσμοῦ- ὅταν ἔρχωνται οἱ ἡγέτες τοῦ λαοῦ πού προσπαθοῦν νά ἐπιβάλουν τὴν ἀθεΐα, ἐπειδὴ ἔχουν μία ἀθεϊστικὴ ἰδεολογία, καὶ νά βάλουν τὸν λαὸ στά μέτρα τους˙ φιλαυτία, ἔλλειψις σεβασμοῦ στόν ἄνθρωπο˙ θέλουν νά ὁδηγήσουν τὸν λαὸ ἐκεῖ πού αὐτοὶ θέλουν καὶ ὄχι ἐκεῖ πού εἶναι προορισμένος νά ὁδηγηθεῖ ἀπὸ τὸν Θεό. Αὐτὰ εἶναι μερικὰ ἀπὸ τὰ στοιχεῖα τῆς φιλαυτίας, ποὺ βλέπουμε στήν καθημερινὴ ζωή μας.

β) Μορφὲς φιλαυτίας στούς μοναχοὺς

Ἀλλὰ καὶ σὲ μᾶς τοὺς μοναχοὺς ἐμφανίζεται ἡ φιλαυτία μὲ πολλὲς μορφές. Γι’ αὐτὸ καὶ μέσα στόν μοναχικὸ ἀγώνα τῆς καθάρσεώς μας ἀπὸ τὰ πάθη πρέπει νά εἶναι ἀδιάκοπη ἡ προσπάθεια γιά τὴν ἀπαλλαγὴ μας ἀπὸ τὴν μητέρα τῶν παθῶν, τὴ φιλαυτία. Παραθέτω κάποιες μορφὲς φιλαυτίας, ποὺ ἐμφανίζονται κυρίως μεταξὺ τῶν μοναχῶν.

Τὸ ἴδιον θέλημα, ἀνυπακοὴ στό Γέροντα καὶ στούς ὑπευθύνους τῶν διακονημάτων, π.χ. τὸν Τυπικάρη. Ἀπόκριψη λογισμῶν ἀπὸ τὸν Γέροντα. Αὐτοδιοίκησις, ἀκόμη καὶ στά πνευματικά. Ἐλλιπὴς ἐπιτέλεσις τοῦ διακονήματος (φυγοπονία) καὶ ἀποφυγὴ συμμετοχῆς στίς παγκοινιές. Ἐνασχόληση μὲ ἀσχολίες τῆς ἰδίας μας ἀρεσκείας. Ἀποφυγὴ προσευχῆς καὶ ἀσκητικῶν κόπων (πρωινὸ ξύπνημα καὶ κανών). Ἀναζήτηση σαρκικῶν ἀπολαύσεων καὶ ἀναπαύσεων, ὅπως φιλοκοσμία, γαστριμαργία, πολυκτημοσύνη, ἰδιορρυθμία στά φαγητά. Μερικὴ φιλία. Κενοδοξία, ματαιοδοξία. Ψαλτομανία. Ἀργολογία, πολυλογία. Φιλαργυρία. Κατάκρισις. Πλάνη. Ὀλιγοπιστία. Μεμψιμοιρία. Ψιθυρισμοί. Παράπονα, ὅτι ὅλοι μοῦ πταίουν. Ζήλεια, φθόνος. Φιλοδοξία, φιλαρχία.

Ἐπίλογος

Ὁ μακαριστὸς καὶ ἅγιος Γέροντας π. Εὐσέβιος Βίττης ἐπισημαίνει σὲ ὁμιλία του τὸν κίνδυνο νά νομίζουμε ὅτι ἐμφορούμεθα ἀπὸ φιλοθεΐα καὶ φιλαδελφία, στήν πραγματικότητα ὅμως νά ὑποκρύπτεται μέσα μας ἰδιοτέλεια καὶ ἐγωισμός. Γράφει ὁ π. Εὐσεβιος: «Μπορεῖ νά ἀναζητοῦμε τή δική μας συναισθηματική εὐφορία καὶ μία συγκινησιακὴ ἔκσταση, μία εὐχαρίστηση προσωπική μόνο μέσῳ τῆς ἀγάπης, πρᾶγμα, ποὺ ἄλλοι θὰ ἐπεδίωκαν μὲ ἄλλα μέσα. Καὶ τὸ ἐρώτημα εἶναι· κάνουμε τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης καὶ γενικὰ ἀγαποῦμε, γιά νά ἱκανοποιοῦμε τὸν ἑαυτὸ μας μὲ τὸ εὐάρεστο συναίσθημα, ποὺ αὐτὴ δημιουργεῖ, καὶ αὐτὸ θέλουμε μόνο καὶ ὄχι τή χαρά καὶ τὴν εὐτυχία τοῦ ἄλλου; Καὶ μπορεῖ ἔτσι νά κάνουμε τὸ ἔργο τῆς ἀγάπης π.χ. μόνο γιά νά ἀκοῦμε εὐχαριστίες, γιά νά μᾶς ἀναγνωρίζουν ὡς εὐεργέτες, γιά νά κάνουν λόγο γιά μᾶς, καὶ νά ἀποφεύγουμε δύσκολες περιπτώσεις ἀγάπης καὶ κόπους καὶ θυσίες, ποὺ δέν πρόκειται νά ἀναγνωρισθοῦν. Γι’ αὐτὸ πρέπει νά μάθουμε καὶ νά κάνουμε φρόνημά μας, πὼς τὸ κύριο χαρακτηριστικὸ τῆς ἀγάπης εἶναι ἡ αὐτολησμοσύνη καὶ τὸ «μὴ ζητεῖν τὰ ἑαυτῆς». Γι’ αὐτὸ ἄλλωστε συνιστᾶ ὁ Κύριος τὸ «μὴ γνώτω ἡ ἀριστερὰ (μας) τὶ ποιεῖ ἡ δεξιὰ» μας καὶ τὴν ὅσο γίνεται μὲ περισσότερη ἐπιμέλεια «ἐν τῷ κρυπτῷ» διενέργειά της»30.

Παράδειγμα τελείας καὶ ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης μᾶς ἔδωσε ὁ Κύριος, ὁ ὁποῖος «οὐχ ἑαυτῷ ἤρεσεν, ἀλλὰ καθὼς γέγραπται, οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ’ ἐμὲ» 31. Γι’ αὐτὸ καὶ «ὀφείλομεν ἡμεῖς οἱ δυνατοὶ τὰ ἀσθενήματα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν, καὶ μὴ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν» καὶ «ἕκαστος ἡμῶν τῷ πλησίον ἀρεσκέτω εἰς τὸ ἀγαθὸν πρὸς οἰκοδομὴν»32. Μᾶς παραγγέλλει δηλαδὴ ὁ νόμος τοῦ Θεοῦ, μιμούμενοι τὸν Σωτήρα μας, νά μὴ κάνουμε αὐτό πού ἀρέσει σὲ μᾶς ἀλλὰ ὅ,τι ἀρέσει καὶ οἰκοδομεῖ τὸν ἀδελφὸ μας. Τὸ ἴδιο πνεῦμα ἀπηχεῖ καὶ ὁ λόγος τοῦ Ἀποστόλου πρὸς Κορινθίους: «μηδεὶς τὸ ἑαυτοῦ ζητείτω, ἀλλὰ τό τοῦ ἑτέρου ἕκαστος»33.

Τὴν διδασκαλία αὐτὴ τῆς Καινῆς Διαθήκης συνοψίζει τὸ Πατερικὸ λόγιο: «Ἀνέπαυσες τὸν ἀδελφὸν σου, ἀνέπαυσες Κύριον τὸν Θεόν σου». Κάθε φορά πού προσπαθοῦμε νά μὴ ἀναπαύουμε τὸν ἑαυτὸ μας, ὅταν τὸ ἀπαιτῇ ἡ ἀνάπαυσις τοῦ ἀδελφοῦ μας, ὑπερβαίνουμε τὴν φιλαυτία μας καὶ βιώνουμε τὴ φιλαδελφία. Αὐτὸ ἔκαναν κατὰ μίμησιν τοῦ Κυρίου ὅλοι οἱ Ἅγιοι τῆς πίστεως μας. Κάθε φορά πού καὶ ἐμεῖς θὰ ἐφαρμόζουμε τὸ πατερικὸ αὐτὸ λόγιο, θὰ ἐλευθερωνόμαστε ἀπὸ τὴ φιλαυτία μας καί, ἀναπαύοντες τοὺς ἀδελφοὺς μας, θὰ ἀναπαύουμε τὸν Θεόν.

Σημειώσεις:

1. Ἑρμηνεία εἰς τάς ΙΔ’ Ἐπιστολὰς τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ἔκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», Θεσ/νίκη 1990, τόμ. Γ, σελ. 331-333.

2. Φιλοκαλία, ἔκδ. Α. Ε. Παπαδημητρίου, Ἀθῆναι 1976, τόμ. Ά’, κεφ. σβ’, σελ. 173.

3. Περὶ ἀγάπης καὶ ἐγκρατείας, Ἑκατοντας Β’, Φιλοκαλία, ἔνθ’ ανωτ., τόμ. Β’, κεφ. α’, σελ. 211.

4. Μάρκ. Ἰβ’ 31.

5. Περὶ ἀγάπης, Ἑκατοντας Ταὐτόν, Φιλοκαλία, ἐνθ’ ανωτ., τόμ. Β’, κεφ. νζ’, σελ. 35.

6. Περὶ ἀγάπης καὶ ἐγκρατείας, Ἑκατοντας Γ», Φιλοκαλία, ἒνθ’ ανωτ., τόμ. Β’, κεφ. πστ’, σελ. 221.

7. Ἄγ. Μαξίμου Ὁμολογητοῦ, Περὶ ἀγάπης, Ἑκατοντας Β’, Φιλοκαλία, ἒνθ’ ανωτ., τόμ. Β’, κεφ. η’, σελ. 15.

14. Φιλοκαλία, ἒνθ’ ανωτ., τόμ. Γ’, σελ. 85, στ. 13-23.

15. Ἒνθ’ ανωτ. στ. 23-26.

16. Ἒνθ’ ανωτ. σελ. 14, στ. 5.

17. Ἒνθ’ ανωτ., στ. 6-10.

18. Ἀπόκρισις τῆς ΝΔ’ Ἐρωτήσεως, Μ. Βασιλείου Ἔργα, ΕΠΕ, τόμ. 9, σελ. 74-76.

19. Κλῖμαξ, ἔκδ. Ί. Μονῆς Παρακλήτου, Ὠρωπὸς Ἀττικῆς 1978, Λόγ. Γ, κεφ. ἰᾷ’, σελ. 172.

20. Φιλοκαλία, ἐνθ’ ανωτ., τόμ. Έ’, σελ.

21. Ἄγ. Γρηγορίου Σινάίτου, Κεφάλαια πάνυ ὠφέλιμα, Φιλοκαλία, ἔνθ’ ἄνωτ., τόμ. Δ, κεφ. ρκστ’, σελ. 57. 94, στ. 30-39.

22. Περὶ Θεολογίας, Ἑκατοντας Γ’, Φιλοκαλία, ἒνθ’ ανωτ., τόμ. Β’, κεφ. λθ’, σελ. 97.

23. Γυμνάσματα Πνευματικά, Ἐξέτασις, Δ’(Α), σελ. 322-323.

24. Αγ. Πέτρου Δαμασκηνοῦ, Φιλοκαλία, ἒνθ’ ἄνωτ., τόμ. Ρ, σελ. 9, στ. 38-40.

25. Ἀπομνημονεύματα Μακρυγιάννη, ἐκδ. Χ. Καρδαμάκη, Ἀθῆναι, Παράρτημα πρῶτον, σελ. 467.

26. Βλ. Ὁράματα καὶ θάματα, Ἀθῆνα 1989, σελ. 166, 214.

27. Ἴωαν. η’ 32.

28. Ἴωαν. ιδ’ 6.

29. Πρβλ. Β’ Κορ. γ’ 17.

30. Ἔμεϊς καὶ ἡ ἀγάπη μας, ἐκδ. «Ὀρθόδοξος Κυψέλη», σελ. 7

31. Ρωμ. ιε’ 3.

32. Ρωμ. ιε’ 1-2.

33. Α’ Κορινθ. ἰ’ 24

Ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ ἡ σημασία του στὴν ζωή μας † Ἀρχιμ. Γεωργίου Καψάνη.

Οἱ ὀδυνηρὲς καὶ ἀνίατες ἀσθένειες, ὁ θάνατος προσφιλῶν μας προσώπων, ὅπως καὶ ὁ ἰδικός μας θάνατος, ἡ ἀδικία, ἡ ἀχαριστία καὶ περιφρόνησις, οἱ διωγμοὶ ποὺ ἐνίοτε ὑφιστάμεθα, ἡ πτωχεία καὶ ἄλλες δοκιμασίες, ἀποτελοῦν εὐκαιρίες πού, ἂν τὶς χρησιμοποιήσουμε σωστά, μᾶς συσταυρώνουν καὶ συνεγείρουν μὲ τὸν Χριστό.

Ἂν ἀγανακτήσουμε, ζημιωνόμαστε πνευματικά. Ἂν τὶς δεχθοῦμε παθητικά, στωικά, γιατὶ δὲν μποροῦμε νὰ κάνουμε διαφορετικά, πάλι δὲν ὠφελούμεθα. Ἂν ὅμως τὶς δεχθοῦμε ὡς ἐπίσκεψι Θεοῦ καὶ ὡς εὐκαιρίες γιὰ τὴν πνευματική μας τελείωσι, τότε πολὺ εἶναι τὸ κέρδος. Ἡ ἑκούσια ἀποδοχὴ τοῦ πόνου ὡς Σταυροῦ, ὡς δώρου τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν πνευματική μας τελείωσι, μᾶς ἀνεβάζει στὸ ὕψος τῶν ἁγίων μαρτύρων. Ὁ Χριστιανὸς π.χ. ποὺ στὸ κρεββάτι τοῦ πόνου ὀδυνᾶται καὶ ὑπομένει καὶ εὐχαριστεῖ τὸν Θεό, ἀναδεικνύεται σὲ ὁμολογητὴ τῆς δυνάμεως τῆς πίστεως καὶ σὲ σύγχρονο μάρτυρα, ἐφ’ ὅσον διὰ τῆς ἀποδοχῆς τοῦ Σταυροῦ μεταβάλλει τὸ ἀκούσιο τοῦ πόνου σὲ ἑκούσιο.

Ἁγιορείτης ἀσκητὴς εἶπε ἐνδεικτικά: Ἕνα «δόξα σοι ὁ Θεὸς» τὴν ὥρα ποὺ πονᾶμε, ἔχει μεγαλύτερη ἀξία ἀπὸ χίλια «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ», ὅταν δὲν πονᾶμε.

Ὁ συσταυρωμένος μὲ τὸν Χριστὸ Παῦλος, ὁ φέρων στὸ σῶμα του τὰ στίγματα τοῦ Χριστοῦ, μᾶς ἐβεβαίωσε ὅτι: «εἰ ὑπομένομεν, καὶ συμβασιλεύσομεν» (Β ́ Τιμ. β ́, 12). Αὐτὴν τὴν στάσι ἔδειξαν στὰ παθήματα τῆς ζωῆς ὅλοι οἱ Ἅγιοι, μὲ κορυφαῖο τὸν μακάριο καὶ πολύαθλο Ἰώβ, ποὺ γι’ αὐτὸ θεωρεῖται καὶ τύπος Χριστοῦ. Ὁ Ἰὼβ ἦταν δίκαιος, δὲν ἦταν ἀσεβὴς καὶ ἁμαρτωλός. Καὶ ὅμως παρεχώρησε ὁ Θεὸς νὰ περάση ἀβάστακτους πόνους, ἐνῷ ἄλλοι ἀσεβεῖς εὐημεροῦσαν.[…]

Κατὰ ἕνα ἰδιαίτερο τρόπο συμμετεῖχε στὰ παθήματα τοῦ Χριστοῦ ἡ Θεοτόκος, «συμπράττουσα καὶ συμπάσχουσα τῇ δι’ αὐτῆς ὑψοποιῷ κενώσει τοῦ Λόγου» (ἡ Θεοτόκος συνέπραττε καὶ συνέπασχε μὲ τὸ νὰ συνεργήση στὴν ὑψοποιὸ κένωσι τοῦ Λόγου), κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο Παλαμᾶ.1 Ἀπὸ τὴν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου σύλληψι, στὴν ἁγία γαστέρα της, τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ της, ἄρχισαν καὶ οἱ δοκιμασίες της. Μὴ μπορώντας ὁ Ἰωσὴφ νὰ ἐξηγήση τὴν ὑπερφυῆ σύλληψι καὶ ἐγκυμοσύνη της «ἐβουλήθη λάθρα ἀπολῦσαι αὐτήν» (Ματθ. α ́, 19). Μεγάλη ἔπρεπε νὰ εἶναι τότε ἡ ὀδύνη τῆς ἁπλῆς καὶ ἀσήμου κόρης Μαρίας.

Δοκιμασία καὶ οἱ δυσκολίες νὰ βρεθῆ τόπος ἐν τῷ καταλύματι γιὰ νὰ γεννήση τὸν Μονογενῆ της. Σπανίως γυναίκα ἔγκυος καὶ ἑτοιμόγεννη δὲν εὑρίσκει τόπο νὰ γεννήση.

Δοκιμασία ἡ προσπάθεια τοῦ Ἡρώδου νὰ φονεύση τὸ Θεῖο Βρέφος, δοκιμασία καὶ ἡ φυγή τους στὴν Αἴγυπτο. Ἄστεγη στὴν Βηθλεέμ, πρόσφυγας στὴν Αἴγυπτο.

Δοκιμασία καὶ ἡ ἀγωνία, ὅταν κατὰ τὸ προσκύνημά τους στὰ Ἱεροσόλυμα ἔχασε ἐπὶ τριήμερο τὸν δωδεκαετῆ Ἰησοῦ.

Κάθε πόνος καὶ κατατρεγμὸς τοῦ Ἰησοῦ κατὰ τὴν τριετῆ του δράσι ἦταν καὶ ἰδική της δοκιμασία.

Ἂς ἀκούσουμε τὸν ἅγιο Νικόλαο Καβάσιλα: «Καὶ συμμετεῖχε μὲ τὸν Υἱό της στὴν αἰσχύνη καὶ στὶς ὕβρεις καὶ σὲ ὅλα ὅσα ἀποκάλυπταν τὴν φτώχεια, στὴν ὁποία ἦρθε γιὰ χάρη μας. Καὶ ἀνεχόταν τὸ ἐπάγγελμα τοῦ φαινομενικοῦ πατέρα του, τοῦ Ἰωσήφ, καὶ μακροθυμοῦσε, παίρνοντας τὸ μέρος τοῦ Υἱοῦ της γιὰ τὴν δική μου σωτηρία…

Κι ὅταν ἐκεῖνοι τοὺς ὁποίους εὐεργετοῦσε τὸν φθονοῦσαν καὶ τὸν μισοῦσαν, ἡ Παρθένος πονοῦσε μαζί Του καὶ δεχόταν τὰ βέλη τοῦ μίσους των…

Ὅταν πάλι χρειάσθηκε νὰ ὑποφέρη γιὰ μᾶς ὁ Σωτὴρ καὶ νὰ πεθάνη, πόσο μεγάλες ἦσαν οἱ ὀδύνες, μὲ τὶς ὁποῖες τοῦ συμπαραστάθηκε ἡ Παρθένος! Τί βέλη τὴν διαπέρασαν! Γιατὶ κι ἂν ὁ Υἱός της ἦταν μόνο ἄνθρωπος καὶ τίποτε ἄλλο, τίποτε ὀδυνηρότερο δὲν θὰ μποροῦσε νὰ προσθέση κανεὶς σὲ μιὰ μητέρα. Ἀλλὰ τώρα εἶναι ὁ μόνος Υἱός της, ποὺ τὸν ἔφερε στὸν κόσμο μόνη της, κατὰ τρόπο παράδοξο, ποὺ δὲν λύπησε ποτὲ οὔτε τὴν ἴδια οὔτε κανένα ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ ἀντίθετα, τοὺς εὐεργέτησε ὅλους τόσο, ὥστε νὰ ξεπεράση ὅλες τὶς προσδοκίες τους. Τί λοιπὸν συναισθήματα εἶναι φυσικὸ νὰ εἶχε ἡ Παρθένος, ὅταν ἔβλεπε τὸν Υἱό της σὲ τόσο φοβερὲς ὀδύνες, αὐτὸν ποὺ ἦταν ὁ εὐεργέτης τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, «τὸν πρᾶον, τὸν ταπεινὸν τῇ καρδίᾳ», αὐτὸν ποὺ δὲν ὑπῆρξε ποτὲ «ἐρίζων οὐδὲ κραυγάζων», τὸν ὁποῖον κανεὶς ποτὲ δὲν θὰ μποροῦσε νὰ κατηγορήση γιὰ τὸ παραμικρό, ὅταν τὸν ἔβλεπε νὰ σέρνεται ἀπὸ ἐκεῖνα τὰ ἄγρια θηρία, νὰ γυμνώνεται, νὰ δέρνεται, νὰ κρίνεται ἄξιος τῆς χειρότερης καταδίκης, νὰ πεθαίνη τὸν ἐξευτελιστικότερο θάνατο μαζὶ μὲ τοὺς ἁμαρτωλότερους ἀνθρώπους, ἔξω ἀπὸ κάθε ἔννοια δικαιοσύνης καὶ νόμου, ὅπως συμβαίνει σὲ τυραννικὰ καθεστῶτα; Προσωπικὰ πιστεύω ὅτι τέτοια ὀδύνη ποτὲ σὲ κανένα ἄνθρωπο δὲν μπορεῖ νὰ ὑπάρξη…

Γι’ αὐτὸ τὴν ὥρα τῶν παθῶν κατέλαβε τὴν Παρθένο θλίψη ὑπερβολικὴ καὶ ἀπερίγραπτη, τέτοια ποὺ παραπλήσια ποτὲ δὲν ἔνοιωσε ἄνθρωπος. Γιατὶ αὐτὴ εἶδε τὴ σταύρωση σὰν μητέρα, ἀλλὰ καὶ σὰν ἄνθρωπος μὲ σωστὴ κρίση, σὰν κάποιος ποὺ μπορεῖ νὰ διακρίνη καθαρὰ τὴν ἀδικία.

Γιατὶ ἔπρεπε νὰ λάβη μέρος σὲ κάθε τι ποὺ ἔκανε ὁ Υἱός της γιὰ τὴν σωτηρία μας. Ὅπως τοῦ μετέδωσε τὸ αἷμα καὶ τὴν σάρκα της κι ἔλαβε ἀμοιβαῖα μέρος στὶς δικές του χάριτες, κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο ἔλαβε μέρος καὶ σὲ ὅλους τοὺς πόνους καὶ τὴν ὀδύνη του. Κι αὐτὸς βέβαια καρφωμένος στὸν Σταυρὸ δέχθηκε στὴν πλευρὰ τὴν λόγχη, ἐνῷ διαπέρασε τὴν καρδιὰ τῆς Παρθένου ρομφαία, ὅπως ἀνήγγειλε ὁ ἁγιώτατος Συμεών. Μὲ τὸν ἴδιο τρόπο καὶ ὅλα τὰ ἄλλα μαρτύρια τὰ προξενοῦσαν οἱ «κύνες» ἐκεῖνοι ἀπὸ κοινοῦ στὸν Υἱὸ καὶ στὴ μητέρα. Τὸ ἴδιο καὶ ὅταν χρησιμοποιώντας παλαιοτέρους λόγους του τὸν κατηγοροῦσαν σὰν ἀλαζόνα, κι ὅταν τὸν ὀνόμαζαν πλάνο κι ἀγωνίζονταν ν’ ἀποδείξουν τὴν πλάνη του».2

Ὁ δίκαιος Συμεὼν κατὰ τὴν Ὑπαπαντὴ εἶχε προφητεύσει ὅτι ρομφαία θὰ περνοῦσε τὴν ἁγία ψυχὴ τῆς Θεοτόκου.

Αὐτὴ ἡ ρομφαία πολλὲς φορὲς τὴν ἐπόνεσε. Πάντα ὅμως ὑπέμενε καὶ ἐπιτελοῦσε, κατὰ τὸν ἅγιο Γρηγόριο τὸν Παλαμᾶ, «ἆθλον τῆς ἀπαραμίλλου καρτερίας».

Καὶ μετὰ τὴν Ἀνάληψι τοῦ Υἱοῦ της, πάλι ἀνάμεσα στοὺς Ἀποστόλους καὶ τοὺς πρώτους Χριστιανοὺς πρώτη αὐτὴ σηκώνει τὸν Σταυρὸ τῶν διωγμῶν, τοὺς στηρίζει καὶ τοὺς καθοδηγεῖ στὸ ἀποστολικό τους ἔργο. Ὅπως τότε στὴν Σταύρωσι τοῦ Υἱοῦ της «εἱστήκει παρὰ τῷ Σταυρῷ» καὶ συνέπασχε καὶ συσταυρωνόταν μαζί Του, ἔτσι καὶ μετὰ τὴν Ἀνάληψί Του αὐτὴ σηκώνει τὸν Σταυρὸ τῆς Ἐκκλησίας καὶ αὐτὴ εἶναι ἡ συμπάσχουσα μητέρα τῶν Χριστιανῶν.

ΠΗΓΗ: orthodoxfathers.com

Η αίρεσις του Παπισμού Μέρος Β΄ Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης. Ηγούμενος Ι.Μ. Γρηγορίου Αγίου Όρους

Με αφορμή την επίσκεψη του Πάπα στην Κύπρο, δημοσιεύουμε σήμερα κείμενο (Β΄μέρος) του Αρχ. Γεωργίου Καψάνη, Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους, το δεύτερο μέρος (από τρία που θα έχουν δημοσιευθεί έως 3/6/2010) μελέτης που έγραψε το 1978, γιατί πιστεύουμε ότι εάν γνωρίζουμε τις τοποθετήσεις του Παπισμού αλλά και τις θέσεις της Ορθοδοξίας, ελαχιστοποιείται ο κίνδυνος να αλλοιωθούν οι συνειδήσεις μας, ενώ αποφεύγουμε και τον κίνδυνο της μισαλλοδοξίας

 Η ΑΛΛΗ ΟΨΙΣ



Μετά την σύντομον αυτήν ανάλυσιν δυνάμεθα να κατανοήσωμεν διατί οι Ορθόδοξοι εξεδήλωσαν τόσον ζωηράν αντίθεσιν προς τας δυτικάς κακοδοξίας από της εμφανίσεώς των.
Ο Κύριος δεν έχυσε το Πανάγιον αίμα Του, δια να ιδρύση εν θρησκευτικόν ανθρωποκεντρικόν σύστημα, ένα θρησκευτικόν ολοκληρωτισμόν. Δια του παπισμού κατισχύει ο νόμος του ανθρώπου έναντι της πίστεως εις τον Ιησούν Χριστόν και έτσι γίνεται μετάθεσις από της ελπίδος του ευαγγελίου εις έτερον ευαγγέλιον «κατ’ άνθρωπον».

Δι' αυτό και όλοι οι άγιοι και θεολόγοι της Εκκλη­σίας μας ωμίλησαν με πολύ αυστηράν γλώσσαν δια τον παπισμόν αισθανόμενοι την ουσιώδη εκτροπήν ή και ανατροπήν του ευαγγελίου του Χριστού από τους δυτι­κούς.

Ο άγιος Φώτιος ηγωνίσθη σθεναρώς, ως γνωρίζομεν, κατά του το πρώτον επί των ημερών του επισήμως εμφανισθέντος Filioque και ωμίλησε πολύ αυστηρώς δι' αυτό: «Ο Κύριος και ο Θεός ημών φησί, το Πνεύμα, ο παρά του Πατρός εκπορεύεται· οι δε της καινής ταύτης δυσσεβείας πατέρες, το Πνεύμα, φησίν, ο παρά του Υιού εκπορεύεται. Τίς ου κλείσει τα ώτα προς την υπερβολήν της βλασφημίας ταύτης; Αύτη κατά των Ευαγγελίων ίσταται, προς τας αγίας παρατάσσεται Συνόδους, τους μακαρίους και
αγίους παραγράφεται Πατέρας, τον Μέγαν Αθανάσιον, τον εν θεολογία περιβόητον Γρηγόριον, την Βασίλειον της Εκκλησίας στολήν, τον Μέγαν Βασίλειον, το χρυσούν της οικουμένης στόμα, το της σοφίας πέλαγος, τον ως αληθώς Χρυσόστομον. Και τί λέγω τον δείνα ή τον δείνα; Κατά πάντων ομού των αγίων προ­φητών, αποστόλων, ιεραρχών, μαρτύρων και αυτών των Δεσποτικών φωνών η βλάσφημος αύτη και θεομάχος φωνή εξοπλίζεται».

Όταν ο πάπας Σέργιος ο Δ' τω 1009 εις την ενθρονιστικήν επιστολήν του παρέθεσε το Σύμβολον μετά της προσθήκης του Filioque, ο σύγχρονός του πατριάρχης Κων/λεως Σέργιος διέγραψε το όνομα του πάπα εκείνου εκ των διπτύχων, έκτοτε δε δεν ανεγράφη έτερον παπικόν όνομα εις τα δίπτυχα.

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο Θεολόγος των ακτίστων ενεργειών του Θεού, δια του μεγαλειώδους θε­ολογικού του έργου απεκάλυψε τον κίνδυνον των λατι­νικών δοξασιών περί «κτιστής χάριτος» και έμεινε εις την ιδίαν γραμμήν με τον ιερόν Φώτιον, όσον αφορά εις την κριτικήν κατά του Filioque, πιστεύων ότι τούτο υπο­βιβάζει το Αγιον Πνεύμα: «Ο λέγων δύο αρχάς επί Θε­ού, ότι ο Υιός εκ της αρχής αρχή εστί, ει μεν κατά το δημιουργικόν φησί, προς τω και άλλως μη συμβαίνειν τη καθ' ημάς ομολογία, και το Πνεύμα το Αγιον εκβάλλει της δημιουργικής δυνάμεως, ταυτό δε ειπείν και της Θεότητος· το γαρ μη δημιουργικόν, ουδέ Θεός». Δια τον Βαρλαάμ λέγει ότι ελθών εις την Ορθοδοξίαν δεν εδέχθη «οντινούν σχεδόν αγιασμόν από της ημετέρας Εκκλησίας... τους εκείθεν απομάττοντα σπίλους».

Κατά των αντιευαγγελικών και αντιπαραδοσιακών παπικών πλανών ηγωνίσθησαν και έτεροι διαπρεπείς ιεράρχαι, ιερωμένοι, μοναχοί και λαϊκοί της Αγιωτάτης Ορθοδόξου Εκκλησίας μας, εν οις ο Ιωσήφ Βρυέννιος, ο άγιος Μάρκος Εφέσου ο Ευγενικός, ο όσιος Μελέ­τιος ο Γαλησιώτης ο ομολογητής και έτεροι πολλοί επισφραγίσαντες την ομολογίαν των και δια πολλών διωγμών, βασανιστηρίων, φυλακίσεων, εξοριών και θα­νάτων, τους οποίους υπέστησαν, χάριν της Αληθείας. Του οσίου Μελετίου ο λατινόφρων αυτοκράτωρ Μι­χαήλ Η' ο Παλαιολόγος έκοψε την γλώσσαν, του δε οσίου Γαλακτίωνος του Γαλησιώτου εξώρυξε τους οφθαλμούς δια πεπυρακτωμένου σιδήρου λόγω της πεπαρρησιασμένης αντιπαπικής ομολογίας των.

Οι αγιορείται μοναχοί ακολουθούντες τον άγιον Γρηγόριον τον Παλαμάν ηγωνίσθησαν σθεναρώς κατά των λατινοφρόνων. Κατά τον Ιωάννην Μαμαλάκην: «Επειδή δε και ο ίδιος (Μιχαήλ VIII ο Παλαιολόγος) έβλεπεν, ότι τα υπέρ της ενώσεως επιχειρήματά του ήσαν ασθενή, ετόνιζεν εις την προς τους Αγιορείτας επιστολήν του, ότι από «οικονομίαν», δια να εξοικονομηθώσι δηλαδή αι περιστάσεις, έπρεπε να γίνη η ένωσις των εκκλησιών.
Οι Αγιορείται όμως, αίτινες υπέρ παν άλλο έθετον την πίστιν εις την διδασκαλίαν της ορθοδόξου εκκλη­σίας, εις τας αποφάσεις των συνόδων και εις τα υπό των πατέρων αυτής υποστηριζόμενα, αν και απήντησαν με άκρον σεβασμόν προς τον αυτοκράτορα, υπεστήριξαν όμως ευθαρσώς τας απόψεις αυτών, αι οποίαι διέφερον ριζικώς από τας του αυτοκράτορος. Με το βασικόν επι­χείρημα «ο... της υγιούς πίστεως και το βραχύ ανατρέπων το παν λυμαίνεται», ζητούσι να αποδείξωσιν ότι και η χρησιμοποίησις αζύμων δια την θείαν μετάληψιν υπό των Δυτικών, έχουσα την πηγήν της από την Ιουδαϊκήν Θρησκείαν, και η προσθήκη εις το σύμβολον της πίστεως του «και εκ του υιού» ήσαν αντίθετα προς αυτήν την διδασκαλίαν του Ιησού Χριστού και προς τας αποφάσεις των συνόδων και προς την διδασκαλίαν των πατέρων και γενικά προς την παράδοσιν της Ορθο­δόξου Εκκλησίας. «Συ δε και των πατέρων και του μο­νογενούς αυτού, πλέον τι ιδείν και μυηθήναι εφρόνησας. Ούτως εξ απονοίας, και τω μη πειθαρχείν τω Χρι­στώ θεσπίζοντι, άνω και κάτω τίθης τα ιερά δόγματα, και νυν μεν την κάτω και περί ημας δεσποτική οικονο­μίαν, νυν δε την ανωτάτην και Θεαρχικήν θεολογίαν, ταις μειώσεσί τε και προσθήκη καταρρυπαίνων, την πί­στιν συγχέεις, μάλλον δε τίνα καινήν πίστιν εισάγεις και έτερον ευαγγέλιον». Κατηγορούντες ούτω δριμέως τον αυτοκράτορα, συνεχίζουσιν:
«Αλλ' ουχί προφανώς τούτο το δόγμα του σατανά, διαρχίαν άθεον παρεισάγον, και το πνεύμα υποδιβάζων; ...ει γαρ η του Πατρός μεν γονιμότης διττή, κατά τε γέννησιν και προβολήν, αύτη δε, ως φης, μη ιδίωμα της του Πατρός υποστάσεως, αλλά φύσεως, πώς τω υιώ μεν εξ ημισείας έσται, τω πνεύματι δε ουδόλως; είπερ όσα της φύσεως κοινά κοχί των τριών απαραλλάκτων Θεαρχικών υποστάσεων και υιώ και πνεύματι, μείωσις των επικοίνων εσείται ούτως... Ημείς δε δια ταύτα και ως αιρετικόν προφανώς θεωρούμεν σε, ότι μηδέ το σύμβολον της ορθοδόξου πίστεως έχεις απαραποίητον».
Υποστηρίζουσι δε εν συνεχεία ότι εις τα θεσπισθέ­ντα υπό της εν Τρούλλω έκτης συνόδου, «ενθεωρείται... και το εξ εναντίας ιέναι των της ευσεβείας δογμάτων των προτέρων πατέρων συνέδοξεν είναι ουκ άλλο ή το προστιθέναι τούτοις και αφαιρείν».
Ούτω δεν δύναταί τις να αμφισβητή ότι δι’ όσων εισήγαγον καινών, κατέστησαν αιρετικοί. «Εν όσοις γουν ούτοι εγκαλούμενοι υπό ευθύνας εισίν, τοις αυτοίς άπασι και ημείς, ει καταδεξοίμεθα..., υπόδικοι γινόμεθα» και τονίζουσιν: «Ουκ έστι τούτο θεμιτόν, ουκ έστιν».
«Ο αιρετικόν δεχόμενος, τοις αυτοίς εγκλήμασιν υπόκειται». Και πώς να μνημονεύωσι τον αιρετικόν πάπαν «εν Ναώ Θεού,... εν αυτοίς τοις αδύτοις, επί της μυ­στικής και φρικτής τραπέζης του Θεού»; «ει δε ο προκεί­μενος αυτός εστίν η αυτοαλήθεια, πώς αν το μέγα τούτο ψεύδος δέχηται... το συνάπτειν αυτόν ως ορθόδοξον πατριάρχην, μετά των λοιπών ορθοδόξων πατριαρχών, εν καιρώ φρικτών μυστηρίων; σκηνικών παίζομεν; και πώς ταύτα ανέξεται ορθοδόξου ψυχή; και ουκ αποστήσεται της κοινωνίας των μνημονευσάντων αυτίκα, και ως καπηλικεύοντας τα θεία τούτοις ηγήσεται;».
Ερχόμενοι δε εις το επιχείρημα «κατ’ οικονομίαν», γράφουσιν: «Αλλ’ ως οικονομίαν τούτο ποιήσωμεν και πώς δεχθήσεται οικονομία τα θεία βεβηλούσα και τον του Θεού ειρημένον λόγον, και εκ των θείων απωθούσα το Θεού πνεύμα, και της εντεύθεν αφέσεως των αμαρ­τιών, και της υιοθεσίας τους πιστούς αμέτοχους ποιούσα, και τί αν είη ταύτης της οικονομίας ζημιωδέστερον;».

Εις την απάντησιν ταύτην των Αγιορειτών γίνεται πα­σιφανές δια μίαν ακόμη φοράν, ότι δι' αυτούς η σωτηρία της ψυχής και η εξύψωσις προς το Θείον είναι ο ύψιστος σκοπός και ότι κατ’ αυτούς μόνον δια της πίστεως εις την διδασκαλίαν της Ορθοδόξου Εκκλησίας δύναται να επιτευχθή τούτο. Είναι δε να θαυμάση τις την παρρησίαν με την οποίαν γράφουσι προς τον αυτοκράτορα. Τις όμως ο συντάξας την επιστολήν ταύτην δεν γνωρίζομεν...». (Ιωάννου Μαμαλάκη, Το Αγιον Όρος (Αθως) δια μέσου των αιώνων, Θεσ/νίκη 1971, σελ. 161-163).

Οι άγιοι και θεολόγοι της Τουρκοκρατίας ήσαν επί­σης αυστηροί στηλιτευταί των παπικών αιρέσεων.

Ο άγιος ισαπόστολος Κοσμάς ο Αιτωλός, γνωστός δια τον αποστολικόν του ζήλον, την αγιότητα και τον μαρτυρικόν θάνατον δεν εδίστασε να χαρακτηρίση τον πάπαν ως «Αντίχριστον». «Ο αντίχριστος είνε· ο ένας είνε ο πάπας και ο έτερος είνε αυτός οπού είνε εις το κε­φάλι μας, χωρίς να ειπώ το όνομά του το καταλαβαίνε­τε, μα λυπηρόν είνε να σας ειπώ, διότι αυτοί οι αντίχρι­στοι είνε εις την απώλειαν». (Αυγ. Καντιώτου, Μητροπ. Φλώρ. «Κοσμάς ο Αιτωλός», Αθήναι, 1971, σελ. 270-271)

Ο εν Θεολόγοις όσιος και εν οσίοις Θεολόγος Νικό­δημος ο Αγιορείτης χαρακτηρίζει το βάπτισμα των πα­πικών ως «μόλυσμα». (Θεοκλ. Διονυσιάτου, «Ο Αγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης», Αθήναι 1959, σελ. 286)

Ο Ευγένιος Βούλγαρις χαρακτηρίζει την παπωσύνην ως Νέαν Βαβυλώνα:
«Η παπωσύνη διέστρεψε πολλά των αποκεκαλυμμένων δογμάτων, συνδιαστρέψασα αυτό το Πνεύμα του Χριστιανισμού, επενόησε δε άλλα νέα αντιευαγγελικά δόγματα, δι' ών κατεπάτησε την συνείδησιν και την διάνοιαν, ενεφύσησε την μισαλλοδοξίαν, ενέβαλε διχόνοιαν μεταξύ λαών και βασιλέων και πραγματικώς απεδείχθη νέα κατά την αποκάλυψιν Βαβυλών» (Ευγενίου Βουλγάρεως, «Θεολογικόν», Βενετία 1872, σελ. λστ')

Παρόμοια γράφουν ο Νικηφόρος Θεοτόκης, Αθανά­σιος Πάριος και άλλοι.

Επιγραμματικώς ομιλούν δια τας παπικάς πλάνας και αι ομολογίαι του Μητροφάνους Κριτοπούλου και Δοσιθέου Ιεροσολύμων.

Κατά τον Κριτόπουλον «Ουδέποτε ηκούσθη άνθρωπον θνητόν και μυρίαις αμαρτίαις ένοχον κεφαλήν λέγεσθαι της Εκκλησίας. Εκείνος γαρ άνθρωπος ων θανάτω υπόκειται. Εν όσω δε άλλος εκλεχθή εις διαδοχήν εκείνου, ανάγκη εν τοσούτω την Εκκλησίαν ακέφαλον είναι. Αλλ’ ώσπερ σώμα δίχα κεφαλής ουδ' εν ριπή γουν στήναι δυνατόν, ούτω την Εκκλησίαν δίχα της προση­κούσης αυτή κεφαλής μείναι κάν εν βραχεί αδύνατον. Τοιγαρούν αθανάτου κεφαλής χρεία τη Εκκλησία, ίνα πάντοτε ζώσα και ενεργής η, καθάπερ και η κεφαλή... Έστι δε τοιαύτη κεφαλή της Καθολικής Εκκλησίας ο Κύριος Ιησούς Χριστός, ος εστί η κεφαλή πάντων, εξ ου παν το σώμα συναρμολογείται...» (Ι. Καρμίρη «Δογματικά και συμβολικά μνημεία», τ. Β', Αθήναι 1953, σελ. 560).

Κατά δε τον Δοσίθεον «Της Καθολικής Εκκλησίας, επειδή θνητός άνθρωπος καθόλου και αΐδιος κεφαλή είναι ου δύναται, αυτός ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός εστί κεφαλή και αυτός τους οίακας έχων εν τη της Εκκλησίας κυβερνήσει, πηδαλιουχεί δια των αγίων πα­τέρων» (Ι. Καρμίρη «Δογματικά και συμβολικά μνημεία», τ. Β', Αθήναι 1953, σελ. 752).

Ο Πατριάρχης Κων/λεως Κύριλλος ΣΤ’ παρά την αντίδρασιν των επηρεαζομένων από την ισχυράν προπαγάνδαν των εν Κων/πόλει παπικών και εκπροσώπων των ξένων δυνάμεων αρχιερέων εξέδωσε εγκύκλιον, δι’ ής αφορίζει τους δεχομένους ως έγκυρα τα Μυστήρια των παπικών (Πρβλ. Timothy Ware, «Eustratios Argenti», σ. 74).

Είναι μνημειώδης η αξιοπρεπής αλλά και ευγενής στάσις του Πατριάρχου Κων/λεως Γρηγορίου ΣΤ’ προς τους παπικούς απεσταλμένους, οι οποίοι ήθελον να του επιδώσουν πρόσκλησιν του πάπα Πίου Θ' δια συμμετοχήν εις την Α' Σύνοδον του Βατικανού. Ο Πατριάρ­χης συμπεριεφέρθη λίαν φιλοφρόνως προς αυτούς, αλλ' ηρνήθη να δεχθή εις τας χείρας του την πρόσκλησιν ειπών εκτός των άλλων και τα εξής: «Ω σεβάσμιοι αββάδες, περί Οικουμενικής Συνόδου όντως του λόγου, δεν διαφεύγει βεβαίως την μνήμην υμών, ότι αι Οικουμε­νικαί Σύνοδοι άλλως πως συνεκροτούντο, ή όπως διεκήρυξεν η Α. Μακαριότης. Εάν ο της Ρώμης Μακαριώτατος Πάπας ησπάζετο την αποστολικήν ισοτιμίαν και ισαδελφίαν, έπρεπεν, ως εν ίσοις την αξίαν και πρώτος τη της έδρας τάξει, κατά το κανονικόν δίκαιον, ν' απευθύνη γράμμα ιδιαίτερον προς έκαστον των Πατριαρχών και των Συνόδων της Ανατολής, ουχί ίνα επιβάλη εγκυκλίως και δημοσιογραφικώς, ως πάντων άρχων και δε­σπότης, αλλ’ ίνα ερωτήση αδελφούς αδελφός, ισότιμός τε και ισοβάθμιος, ει συνεγκρίνουσι που και πως και οποίας Συνόδου την συγκρότησιν. Τούτων ούτως εχό­ντων, ή αναδραμείσθε και υμείς εις την ιστορίαν και εις τας Οικουμενικάς Συνόδους, ίνα ιστορικώς κατορθωθή η παρά πάντων ποθούμενη αληθής και χριστοσύλλεκτος ένωσις, ή πάλιν αρκεσθησόμεθα εις τας ημών διηνεκείς προσευχάς και δεήσεις υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου, της ευσταθείας των αγίων του Θεού Εκκλησιών και της των πάντων ενώσεως. Εν δε τοιαύτη περιπτώ­σει μετά λύπης διαβεβαιούμεν υμίν, ότι περιττήν και άκαρπον νομίζομεν την τε πρόσκλησιν και όπερ συνεπι­φέρετε επιστολιμαίον τούτο φυλλάδιον» (Ι. Καρμίρη «Δογματικά και συμβολικά μνημεία», τ. Β', Αθήναι 1953, σελ. 929).

Όλην αυτήν την αγίαν ορθόδοξον παράδοσιν δια­μαρτυρίας και καταγγελίας των παπικών αιρέσεων συνοψίζει η περίφημος εγκύκλιος της Ιεράς Συνόδου του Πατριαρχείου Κων/λεως εν έτει 1895, πατριαρχεύοντος Ανθίμου Ζ' προς τον Ιερόν Κλήρον και το ευσεβές πλήρωμα του πατριαρχικού θρόνου Κων/λεως, εις απάντησιν εγκυκλίου επιστολής του πάπα Λέοντος ΙΓ' προς τους ηγεμόνας και τους λαούς της οικουμένης προσκαλούντος αυτούς ως και την ορθόδοξον Εκκλησίαν εις την μετά του παπικού θρόνου ένωσιν «εννόων την ένωσιν ταύτην ως δυναμένην γενέσθαι μόνον δι’ αναγνωρίσεως αυτού ως άκρου αρχιερέως και υπερτά­του πνευματικού τε και κοσμικού άρχοντος της καθό­λου Εκκλησίας και μόνου αντιπροσώπου του Χριστού επί της γης και πάσης χάριτος διανομέως».

Η εγκύκλιος προτάσσει τους αποστολικούς λόγους «Μνημονεύετε των ηγουμένων υμών, οίτινες ελάλησαν υμίν τον λόγον του Θεού· ων αναθεωρούντες την έκβασιν της αναστροφής μιμείσθε την πίστιν. Ιησούς Χρι­στός χθες και σήμερον ο αυτός και εις τους αιώνας. Διδαχαίς ποικίλαις και ξέναις μη περιφέρεσθε» (Εβρ. ΙΓ’ 7-8).

Πράγματι το όλον πνεύμα της εγκυκλίου θεμελιούται εις τον μέχρι τούδε παρά «των Ηγουμένων» εν τη πίστει αγίων Πατέρων παραδοθέντα λόγον του Θε­ού. Ο παπισμός συγκαταλέγεται εις τα ανέκαθεν αναφανέντα «αιρετικά εν τη Εκκλησία του Θεού ζιζάνια, άπερ πολλαχώς ελυμήναντο και λυμαίνονται την εν Χρι­στώ σωτηρίαν του ανθρωπίνου γένους, και άπερ ως σπέρματα πονηρά και μέλη σεσηπότα δικαίως αποκό­πτονται από του υγιούς σώματος και ορθοδόξου καθο­λικής του Χριστού Εκκλησίας. Εν εσχάτοις δε χρόνοις ο πονηρός διέσπασεν από της ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού και Έθνη ολόκληρα της δύσεως, εμφυσήσας τοις επισκόποις της Ρώμης φρονήματα υπερφιάλου αλαζονείας, ποικίλας γεννησάσης καινοτομίας αθέσμους και αντιευαγγελικάς.Και ου μόνον τούτο, αλλά δη και παντί τρόπω αγω­νίζονται οι κατά καιρόν πάπαι της Ρώμης, ίνα υποτάξωσιν εις τας εαυτών πλάνας την ακραδάντως ανά την Ανατολήν τη πατροπαραδότω της πίστεως στοιχούσαν καθολικήν Εκκλησίαν του Χριστού, ενώσεις κατά την ιδίαν φαντασίαν επιδιώκοντες απλώς και αβασανίστως».

Κάθε ορθόδοξος, ο οποίος θέλει να μένη εις την παράδοσιν της Ορθοδοξίας αναγνωρίζει εις τους ευθαρ­σείς αυτούς λόγους του υπό τον στυγνόν τουρκικόν ζυγόν ευρισκομένου Πατριαρχείου την φωνήν της Ορθοδοξίας και διαπιστώνει την επικαιρότητα των λό­γων αυτών και δια τα σήμερον συμβαίνοντα.
Η ένωσις κατά την εγκύκλιον τυγχάνει ποθητή εις τους ορθοδόξους, αλλά δέον να βασίζεται εις τον ένα κανόνα της πίστεως, άνευ δε της «εν τη πίστει ενότητος αδύνατος αποβαίνει η ποθητή των Εκκλησιών ένωσις».

Εν συνεχεία καταγγέλλει τας αιρέσεις του παπι­σμού, εν αίς το Filioque, το Πρωτείον και Αλάθητον και αποδεικνύει το αντιευαγγελικόν και αντιπαραδοσιακόν αυτών.

Οι ορθόδοξοι εμμένοντες πιστοί εν τη αποστολική παραδόσει και τη πράξει της Εκκλησίας των επτά Οικουμενικών Συνόδων, «υπέρ του κοινού κτήματος του πατρικού θησαυρού της υγιαινούσης πίστεως εστήκαμεν αγωνιζόμενοι» (Μ. Βασιλείου, Επιστ. 243, Εγκύκλιος, σελ. 40).

Ανατρέχοντες εις τους Πατέρας και τας Οικουμενικάς Συνόδους -κατά την εγκύκλιον- πληροφορούμεθα ότι ουδέποτε εθεωρήθη ο επίσκοπος Ρώμης ως η ανωτάτη αρχή και αλάνθαστος κεφαλή της Εκκλη­σίας... μόνος δε και αιώνιος αρχηγός και κεφαλή αθάνα­τος της Εκκλησίας εστίν ο Κύριος ημών Ιησούς Χρι­στός... (Ι. Καρμίρη «Δογματικά και συμβολικά μνημεία», τ. Β', Αθήναι 1953, σελ. 938, παρ. 4)

Η ορθόδοξος ανατολική και καθολική του Χριστού Εκκλησία, εκτός του αφράστως ενανθρωπήσαντος Υιού και Λόγου του Θεού, ουδένα άλλον γινώσκει αλάθητον επί γης υπάρξαντα· και αυτός ο απόστολος Πέτρος, ούτι­νος διάδοχος οίεται είναι ο πάπας, τρις ηρνήθη τον Κύριον, και ηλέγχθη δις υπό του αποστόλου Παύλου ως μη ορθοποδών προς την αλήθειαν του Ευαγγελίου.

Πρόκειται περί αποστολικής ομολογίας της Χριστοκεντρικής - Θεανθρωποκεντρικής αρχής της Εκκλησίας ανταξίας της αποστολικότητος του Θρόνου της Κωνστα­ντινουπόλεως.

Αιωνία η μνήμη του μακαριστού Πατριάρχου Ανθί­μου Ζ' και των Συνοδικών Αρχιερέων των αποστολικώς και πατερικώς ομολογησάντων τον Θεάνθρωπον Χριστόν ως μοναδικήν κεφαλήν, βάσιν, κριτήριον της Εκ­κλησίας εν αντιθέσει προς την εκπεσούσαν της αποστο­λικής πίστεως Εκκλησίαν της Ρώμης.

Ενώ η Ορθόδοξος Εκκλησία διατηρεί την ευαγγελικήν πίστιν ανόθευτον, «η νυν Ρωμαϊκή εστίν Εκκλη­σία των καινοτομιών, της νοθεύσεως των συγγραμμάτων των εκκλησιαστικών Πατέρων και της παρερμηνείας της τε Αγίας Γραφής και των όρων των αγίων Συνόδων διό και ευλόγως και δικαίως απεκηρύχθη και αποκηρύσσε­ται, εφ' όσον αν εμμείνη εν τη πλάνη αυτής. «Κρείσσων γαρ επαινετός πόλεμος», λέγει και ο θείος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός «ειρήνης χωριζούσης Θεού» (Ι. Καρμίρη «Δογματικά και συμβολικά μνημεία», τ. Β', Αθήναι 1953, σελ. 942, παρ. 20).

Αι καινοτομίαι του παπισμού περί την πίστιν και το διοικητικόν της Εκκλησίας πολίτευμα είναι «σπουδαίαι και αυθαίρετοι», αναφέρονται «εις ουσιώδη κεφάλαια της πίστεως και του διοικητικού συστήματος της Εκκλη­σίας και προφανώς αντικείμεναι εις το εκκλησιαστικόν καθεστώς των εννέα πρώτων αιώνων, ποιούσιν αδύνατον την ποθητήν ένωσιν των Εκκλησιών· αφάτου δε λύπης πληρούται πάσα ευσεβής και ορθόδοξος καρδία βλέπου­σα την παπικήν Εκκλησίαν εμμένουσαν υπεροπτικώς εν αυταίς και ήκιστα συντελούσαν εις τον ιερόν της ενώσε­ως σκοπόν δι' αποπτύσεως των αιρετικών τούτων καινο­τομιών και επανόδου εις το αρχαίον καθεστώς της μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής του Χριστού Εκκλη­σίας, ης μέρος τότε και αυτή απετέλει» (Ι. Καρμίρη «Δογματικά και συμβολικά μνημεία», τ. Β', Αθήναι 1953, σελ. 942, παρ. 21).

Η θλιβερά αυτή διαπίστωσις ότι ο παπισμός εμποδί­ζει την ένωσιν δια της εμμονής του εις τας πλάνας ισχύει έτι μάλλον σήμερον, ότε πολλαί εκ των πλανών αυτών ενισχύθησαν δια της Β' Βατικανείου Συνόδου, ως θα ίδωμεν περαιτέρω.

Καταλήγει δε η εγκύκλιος με έκκλησιν προς τους φιλοχρίστους λαούς της Δύσεως, «οΐτινες εξ αγνοίας της αλη­θούς και αδέκαστου των εκκλησιαστικών πραγμάτων ιστορίας εύπίστως παρασυρόμενοι, άκολουθοΰσι ταΐς άντευαγγελικαΐς και παναθέσμοις καινοτομίαις του πα­πισμού», να επιστρέψουν εις την Μίαν και αδιαίρετον Εκκλησίαν. «Αλλ' εκκλίνατε από των τοιούτων διαστροφέων της ευαγγελικής αληθείας... και επανέλθετε το λοιπόν εις τους κόλπους της μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής του Θεού Εκκλησίας, ήτις αποτελείται εκ του συνόλου των κατά μέρος ανά την ορθοδοξούσαν οικουμένην θεοφυτεύτων δίκην αμπέλων ευκληματουσών και αρρήκτως εν ενότητι της μιας εις Χριστόν σωτηρίου πίστεως και εν τω συνδέσμω της ειρήνης και τω πνεύματι συνημμένων αλλήλαις αγίων του Θεού Εκκλησιών, ίνα τύχητε της εν Χριστώ ποθουμένης σωτηρίας...».

Προτρέπει δε και τους ορθοδόξους να κρατώμεν «της πατρώας και αποστολοπαραδότου ευσεβείας. Προσέχωμεν πάντες από των ψευδαποστόλων, οίτινες ερχόμενοι εν σχήματι προβάτων πειρώνται δελεάζειν τους απλοϊκωτέρους εν ημίν δια ποικίλων και υπούλων υποσχέσεων, τα πάντα θεμιτά ηγούμενοι και επιτρέποντες προς ένωσιν, εάν μόνον αναγνωρισθή ο της Ρώμης πάπας ως υπέρτα­τος και αλάθητος άρχων και απόλυτος κυριάρχης της κα­θόλου Εκκλησίας και μόνος επί της γης αντιπρόσωπος του Χριστού και πηγή πάσης χάριτος».

Το πνεύμα της εγκυκλίου αυτής ενεστερνίσθησαν και όλοι σχεδόν οι νεώτεροι ορθόδοξοι Θεολόγοι (Πρβλ. σχετικά έργα Χ. Ανδρούτσου, Ιω. Καρμίρη, Κ. Μουρατίδου, Βλ. Λόσκι, κ.α.). Ο δε γνωστός πανορθοδόξως Αρχιμανδρίτης π. Ιουστίνος Πόποβιτς με προφητικήν όντως γλώσσαν απεκάλυψε τον ορθόδοξον θεανθρωποκεντρισμόν και τον παπικόν και δυτικόν ανθρωποκεντρισμόν ένεκα του οποίου και ωμίλησε περί τριών πτώσεων του ανθρώπου. Της πτώσε­ως του Αδάμ, της πτώσεως του Ιούδα και της πτώσεως του πάπα.

Η αυστηρότης αυτή των Ορθοδόξων Πατέρων και Θεολόγων είναι φιλάνθρωπος, διότι υποδεικνύει την σο­βαρότητα της ασθενείας του παπισμού και δεν καθησυ­χάζει αυτόν με ανθρωπιστικά ηρεμιστικά. Όσοι πράγ­ματι αγαπούν, δεν φοβούνται να ειπούν την αλήθειαν, διότι μόνη η αλήθεια σώζει. Όσοι δεν αγαπούν ή αγα­πούν υποκριτικώς, κρύπτουν την αλήθειαν δι’ ιδιοτελείς σκοπούς.

Η αυστηρά αλλά φιλάνθρωπος αυτή γλώσσα των Ορθοδόξων υπαγορεύεται και από την επιθυμίαν των να μείνουν πιστοί εις το Ευαγγέλιον του Χριστού και τους θεοφόρους Πατέρας.
Είναι μεγάλη ευλογία και μέγα προνόμιον να είσαι Ορθόδοξος, αλλά συγχρόνως είναι και μεγάλη ευθύνη.

Αυτή η υψηλή συνείδησις ευθύνης έκαμε τους ορθο­δόξους ομολογητάς να μη παραιτούνται από τον σταυρόν της ορθοδόξου ομολογίας και όταν ακόμη εκινδύνευεν η ζωή των ή η πατρίς των.(Απόσπασμα από το βιβλίο «Ορθοδοξία και Παπισμός», ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ 1978)
Αναρτήθηκε από byzantio στις 09:05  

Αρχιμ. Γεώργιος Καψάνης για τους θεολόγους, που ασκούν κριτική κατά του συγκρητιστικού Οικουμενισμού

Ο ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΨΑΝΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΘΕΟΛΟΓΟΥΣ, ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑ  ΤΟΥ ΣΥΓΚΡΗΤΙΣΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ
Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου
Η παρατήρηση του Αρχιμανδρίτη Γεωργίου Καψάνη, για τη διαφορότροπη απαξίωση κατά των θεολόγων που ασκούν με ορθόδοξη σοβαρότητα κριτική του συγκρητιστικού Οικουμενισμού, αποτελεί παρακαταθήκη ορθόδοξης έγνοιας, γι’ αυτά που πολλές φορές τεκταίνονται και λυπούν το πλήρωμα της Εκκλησίας.
 Ως γνωστό ο Αρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης, υπερασπίστηκε πολλές φορές την Ορθόδοξη Πίστη, ιδιαιτέρως έναντι των παπικών πλανών.  Ιδιαιτέρως από τη θέση του, ως Ηγουμένου της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους, διεδραμάτισε σπουδαίο ρόλο στον αντιαιρετικό αγώνα της Εκκλησίας μας και ειδικότερα σε αυτά που αφορούσαν την ανασκευή των παπικών πλανών.  Κατέδειξε ο Γέροντας Γεώργιος Καψάνης, ότι το κάλλος της ομολογίας, έχει ευεργετική επίδραση όχι μόνο στο Ορθόδοξο λαό αλλά και σε όσους ταλαιπωρούνται από κακοδοξίες.  Για τούτο έγραφε για την Εκκλησία ότι «ησθάνετο πάντοτε βαρύτατο χρέος να διατηρήση ακαινοτόμητον και ανόθευτον την Αποστολικήν πίστιν και παράδοσιν».
 Ιδού τι έγραφε ο Γέροντας Γεώργιος Καψάνης για τη μεταχείριση των θεολόγων που ασκούν με ορθόδοξη σοβαρότητα κριτική κατά του συγκρητιστικού Οικουμενισμού : «Σπανίως ή ουδέποτε Ορθόδοξος θεολόγος διαφωνών προς τον τρόπον καθ’ ον διεξάγονται σήμερον οι διάλογοι καλείται να συμμετάσχη εις αυτούς και εάν κατά λάθος συμμετάσχη θα φροντίσουν δια την αντικατάστασίν του.  Διοργανούνται  επίσης οικουμενιστικά σεμινάρια, εις τα οποία εν συνεργασία μετά Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών θεολόγων επιχειρείται ο επηρεασμός των νέων θεολόγων και κληρικών και η οικουμενιστική των μόρφωσις.  Από τα επίσημα εκκλησιαστικά περιοδικά αποκλείονται θεολογικά κείμενα κριτικά του συγκρητιστικού Οικουμενισμού»*.
Η παρατήρηση του Αρχιμανδρίτη Γεωργίου Καψάνη, για τους θεολόγους που ασκούν σοβορή κριτική του συγκρητιστικού Οικουμενισμού, δεν προβληματίζει τους οικουμενιστές;  Αυτά τα λόγια Γέροντα Γεωργίου Καψάνη, ας προβληματίσουν και όσους απαξιωτικά συμπεριφόρονται προς εγκρίτους θελόγους, όπως το πρόσφατο παράδειγμα  απαξίωσης εγκρίτου δογματολόγου καθηγητή και όχι μόνο.
 Αναπολόγητοι και χωρίς Ορθόδοξη επιχειρηματολογία εξαπολύουν μύδρους εμπάθειας κατά των θεολόγων που επιμένουν με ορθόδοξη σοβαρότητα στην ακρίβεια των αληθειών της Ορθόδοξης Πίστης μας.  Απόδειξη της εμπάθειας αυτής, είναι και το ‘’εύρος’’ του υβρεολογίου που χρησιμοποιούν κάποιοι από αυτούς, που απαξιωτικά αναφέρονται στους θεολόγους αυτούς (είτε ιερωμένους, είτε λαϊκούς).
 Καθ’ ημέραν αυξάνονται οι αντίθεοι αρνητές και υβριστές της Πίστης μας.  Κι όμως κανένας από αυτούς που απαξιώνουν τους θεολόγους, που ασκούν σοβορή κριτική του συγκρητιστικού Οικουμενισμού, δεν εχει εκζητήσει τον αφορισμό των ή απλά την καταδίκη των.  Τουναντίον τα χαμόγελα ‘’ανοχής’’ σε προσωπικές συναντήσεις, με αυτούς τους αντίθεους αρνητές και υβριστές της Πίστης μας, κάνουν τη στάση τους ακόμα πιο προκλητική.  Παρουσιαστής για παράδειγμα παλαιότερα έξύβρισε δημόσια τον Χριστό, Μεγάλη Εβδομάδα με αντιχριστιανικό μένος, αλλά κανένας από αυτούς που ζητούν’’την κεφαλήν επί πίνακι’’ των θεολόγων που ασκούν με ορθόδοξη σοβαρότητα κριτική του συγκρητιστικού Οικουμενισμού (κυρίως των ιερωμένων), αναφέρθηκε έστω και ακροθιγώς γι’ αυτό.   Όχι μόνο καταδίκη δεν υπήρξε, αλλ’ ούτε και ο παραμικρός σχολιασμός.  Κρίμα.
 Θα επαναλάβομε αντί άλλου επιλόγου, τα λόγια του Γέροντα Γεωργίου Καψάνη : «Σπανίως ή ουδέποτε Ορθόδοξος θεολόγος διαφωνών προς τον τρόπον καθ’ ον διεξάγονται σήμερον οι διάλογοι καλείται να συμμετάσχη εις αυτούς και εάν κατά λάθος συμμετάσχη θα φροντίσουν δια την αντικατάστασίν του».
*Περιοδικό ‘’Όσιος Γρηγόριος’’- ετήσια έκδοσις Της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους- αρ. 38. (Σκέψεις περί της συμμετοχής των Ορθοδόξων εις την Οικουμενικήν Κίνησιν και το Π.Σ.Ε. -  Αρχιμ. Γεωργίου Καθηγουμένου Ι. Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους).

ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΣΤΟ: http://aktines.blogspot.gr/2016/12/blog-post_41.html
Αναρτήθηκε από Σάλπισμα Ζωής στις 7:11 μ.μ. 

†Ἀρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης - Μία ἁγιοπατερικὴ προσωπικότητα τοῦ Ἁγίου Ὅρους Τοῦ Μητροπολίτου Φθιώτιδος κ. ΝικολάουΠεριοδικό Σπίθα‎ >

‎

Ὁ ἀείμνηστος Προηγούμενος-Ἀρχιμανδρίτης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους π. Γεώργιος Καψάνης, ὁ ὁποῖος τὰ ξημερώματα τῆς Πεντηκοστῆς 8 Ἰουνίου ἀνεπαύθη ἐκ τῶν κόπων του καὶ ἐπορεύθη εἰς τὴν χώρα τῶν ζώντων, ἦταν μία ξεχωριστὴ φυσιογνωμία καὶ πολυσήμαντη προσωπικότητα τοῦ Ἁγιορείτικου Μοναχισμοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος.

Προερχόμενος ἀπὸ τὴν Ἀκαδημαϊκὴ κοινότητα τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ἐγκατέλειψε τὰ πάντα καὶ ἀφιερώθηκε στὴν Ἐκκλησία, στὴν ὁποία ἐθεράπευσε τὴν ἐπιστήμη τῆς Θεολογίας καὶ τὴν ἐπιστήμη τοῦ μονήρους βίου, γενόμενος Καθηγητὴς τοῦ Μοναχισμοῦ καὶ μέγας διδάσκαλος τῆς Ὀρθοδοξίας.

Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς βραχυχρόνου ἐν τῷ κόσμῳ διακονίας του καὶ τῆς τῶν τεσσαράκοντα ἐτῶν εἰς τὴν Ἱερὰν Μονὴν Ὁσίου Γρηγορίου ἡγουμενείας του ἐδόξασε τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ πολλοὺς ὡδήγησε εἰς τὸν δρόμον τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς ἀναδειχθεὶς πατὴρ πατέρων, Ἐπισκόπων, Πρεσβυτέρων, Διακόνων, Μοναχῶν, Μοναζουσῶν, Καθηγητῶν, Στρατιωτικῶν, πολιτικῶν, ἀνθρώπων κάθε μορφώσεως, τάξεως καὶ ἡλικίας «ὧν οὐκ ἔστιν ἀριθμός».

Ὁ π. Γεώργιος γεννήθηκε στὸ Παλαιὸ Φάληρο τῶν Ἀθηνῶν ἀπὸ γονεῖς ἀνωτάτης μορφώσεως καὶ Χριστιανικῆς παιδείας. Ὁ πατέρας του εἷλκε τὴν καταγωγή του ἀπὸ τὰ Κύθηρα καὶ ἡ μητέρα του ἀπὸ τὴ Νάξο. Ἀπὸ τὴν ἐφηβική του ἡλικία ἐγνώρισε τὸν ἀείμνηστο Μητροπολίτη πρώην Λήμνου καὶ Ἐκκλησιαστικὸ Ἱστορικό της νεοτέρας Ἑλλάδος Βασίλειο Ἀτέση, τοῦ ὁποίου ἡ ἀγάπη πρὸς τὴν Ἐπιστήμη καὶ τὸ ἔνθεο παράδειγμα πολὺ τὸν ἐνέπνευσε νὰ ἀκολουθήσει τὸν δρόμο τῆς θεολογίας. Μετὰ τὴν Θεολογικὴ Σχολὴ Ἀθηνῶν μετέβη στὸ ἐξωτερικὸ γιὰ εὐρύτερες σπουδὲς στὸν τομέα τῆς Ποιμαντικῆς. Μὲ τὴν ἐπιστροφή του στὴν Ἀθήνα διορίσθηκε βοηθὸς καὶ συνεργάτης στὴν ἕδρα τῆς Ποιμαντικῆς καὶ τοῦ Κανονικοῦ Δικαίου ὑπὸ τὸν Κανονολόγο Καθηγητὴ Κωνσταντῖνο Μουρατίδη πλησίον του ὁποίου συνέγραψε τὴν διατριβή του μὲ θέμα: «Ἡ Ποιμαντικὴ τῶν Φυλακισμένων». Στὴν Θεολογικὴ Σχολὴ ὁ κ. Γεώργιος Καψάνης ἦταν ὁ πρῶτος ποὺ προώθησε στοὺς φοιτητὰς τὴν βιωματικὴ Ὀρθόδοξη πατερικὴ Θεολογία μὲ εὐκαιρίες πνευματικῆς καὶ λατρευτικῆς ζωῆς καὶ ἄλλες ἐκδηλώσεις ποὺ ἐνίσχυαν τὸ φρόνημα γιὰ πνευματικὸ ἀγώνα καὶ ἐξάσκηση τῶν ἀρετῶν. Οἱ μύστες τῆς Θεολογίας Καθηγητὲς προσέφεραν γνώσεις, ὁ δὲ κ. Γεώργιος Καψάνης προσέφερε λειτουργικὲς καὶ ἐκκλησιαστικὲς ἐμπειρίες γιὰ τὶς ὁποῖες ὅλοι ἐμεῖς οἱ φοιτηταὶ τῶν ἐτῶν 1968-1972 τοῦ εἴμεθα εὐγνώμονες.

Παράλληλα μὲ τὴν ἐνασχόλησή του στὸ Πανεπιστήμιο ἵδρυσε τὸ Ἵδρυμα «Παντοκράτωρ» στὴν περιοχὴ τοῦ Παλαιοῦ Φαλήρου στὸ ὁποῖο ἐπεδόθη μὲ ζῆλο στὴν ὀργάνωση ὁμιλιῶν, κύκλων νέων, ἐπιστημονικῶν ἑσπερίδων καὶ ἄλλων πνευματικῶν ἐκδηλώσεων.

Τὸ ἔτος 1972 στὸ προσκλητήριο τοῦ τότε Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν Ἰερωνύμου τοῦ Α΄ πρὸς τοὺς Θεολόγους καὶ ἐπιστήμονες νὰ στελεχώσουν τὶς τάξεις τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου, μεταξὺ τῶν πρώτων ἀνταποκρίθηκε ὁ φιλομόναχος καὶ εὐσεβὴς Διδάκτωρ τῆς Θεολογίας κ. Γεώργιος Καψάνης. Στὴν Ἱερὰ Μονὴ Πεντέλης ἐκάρη Μοναχὸς ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἰερώνυμο καὶ ἐν συνεχείᾳ τὴν Β΄ Κυριακὴ τῶν Νηστειῶν χειροτονήθηκε Διάκονος πάλι ἀπὸ τὸν Ἀρχιεπίσκοπο Ἰερώνυμο στὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ Ἀθηνῶν καὶ Πρεσβύτερος τὸ Σάββατο τοῦ Λαζάρου στὸν Ἅγιο Ἀλέξανδρο Παλαιοῦ Φαλήρου ἀπὸ τὸν Ἐπίσκοπο Εὐρίπου Βασίλειο, σημερινὸ τιτουλάριο Μητροπολίτη Εὐρίπου. Μὲ τὴν παρουσία τοῦ Ἱερομονάχου π. Γεωργίου καὶ τὴν στήριξη τοῦ ρέκτου Ἡγουμένου π. Θεοκλήτου Φεφὲ ἡ Ἱερὰ Μονὴ Πεντέλης κατέστη τὸ κέντρο τῶν φιλομονάχων φοιτητῶν τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς.

Ὁ π. Γεώργιος ἐνέταξε στὴν Μοναχικὴ ζωὴ τὰ δύο πρῶτα πνευματικά του παιδιά, τὸν ἀσκητικὸ π. Πανάρετο ἀπὸ τὴν Κοζάνη καὶ τὸν ἁπλοϊκὸ π. Μελέτιο ἀπὸ τὴ Λάρισα, σημερινὸ Ἐπίσκοπο Κατάγκας τῆς Ἀφρικῆς.

Ἡ γνωριμία του μὲ τὸν μακαριστὸ Μητροπολίτη Χαλκίδος Νικόλαο Σελέντη, ὁ ὁποῖος λόγω τῆς φιλίας του μὲ τὸν π. Θεόκλητο τακτικὰ ἐπεσκέπτετο τὴν Ἱερὰ Μονὴ καὶ ἡσύχαζε ἀπὸ τὸν κόπο τῆς διοικήσεως ἐκεῖ, συνετέλεσε, ὥστε νὰ ἀποδεχθεῖ πρόσκληση τοῦ Νικολάου νὰ μετατεθεῖ στὴν Ἱερὰ Μητρόπολη Χαλκίδος γιὰ νὰ ἐπανδρώσει μία ἱστορικὴ παλαιὰ Μονὴ τοῦ Ἁγίου Γεωργίου Ἁρμᾶ. Ἔτσι στὸ τέλος τοῦ ἔτους 1972 ἐγκαθίσταται στὴν Ἱερὰ Μονὴ Ἁρμᾶ καὶ στὶς 8 Ἀπριλίου τοῦ 1973 ἐνθρονίζεται Ἡγούμενος ἀφοῦ προηγουμένως, τὴν Κυριακὴ τὸ πρωὶ Δ΄ Νηστειῶν στὴν Χαλκίδα ὁ ἀείμνηστος Νικόλαος τὸν προχειρίζει Ἀρχιμανδρίτη καὶ Πνευματικό. Τὴν ἴδια ἡμέρα χειροτονεῖ τὸν Μοναχὸ Πανάρετο Διάκονο. Ἡ χαρὰ τοῦ Μητροπολίτου, τοῦ Ἱεροῦ Κλήρου καὶ τοῦ λαοῦ ἦταν ἀπερίγραπτη. Ὁ Νικόλαος μετὰ δακρύων εὐχαριστοῦσε τὸν π. Γεώργιο γιὰ τὸ μεγάλο δῶρο τῆς παρουσίας του. Γιὰ τὸ λίγο διάστημα ποὺ ἔμεινε στὴ Μονὴ τοῦ Ἁρμᾶ ἡ Χαλκίδα ἔζησε ἡμέρες πνευματικῆς ἀνατάσεως.

Ὁ π. Γεώργιος ἐσχημάτισε τὴν πρώτη ἀδελφότητα μὲ τοὺς Μοναχοὺς Παῦλο σημερινὸ Μητροπολίτη Σιατίστης, Πανάρετο, Μελέτιο, Τιμόθεο, Νεκτάριο, Συμεών, Νικόδημο καὶ Γρηγόριο. Ὁ ἅγιος Γεώργιος Ἁρμᾶς ἔγινε κέντρο λειτουργικῆς καὶ πνευματικῆς ζωῆς. Τὸ ἄλλοτε ἔρημο Μοναστήρι πῆρε ζωή. Ἄρχισε ἡ ἀνοικοδόμηση νέας πτέρυγας καὶ ἡ ἀνακαίνιση τοῦ Καθολικοῦ. Οἱ ὁλονυκτίες προσήλκυαν πολλοὺς νέους ἐκ Χαλκίδος καὶ ἐξ Ἀθηνῶν. Ἡ ἀκτινοβόλος παρουσία τοῦ π. Γεωργίου καὶ τῶν Μοναχῶν πολλοὺς ἀνθρώπους ἀνέπαυαν καὶ χειραγωγοῦσαν στὴν ἐν Χριστῷ ζωήν.

Τὸν Ἰούλιο τοῦ 1974 ξέσπασε ἡ μεγάλη ἐκκλησιαστικὴ καταιγίδα. Μεταξὺ τῶν 12 ἐκπτώτων Μητροπολιτῶν ἦταν καὶ ὁ Χαλκίδος Νικόλαος. Ὁ π. Γεώργιος μὴ θέλοντας νὰ συμπράξει μὲ τὴ νέα κατάσταση ἀνεχώρησε μὲ ὁλόκληρη τὴν ἀδελφότητα γιὰ τὸ Ἅγιον Ὄρος. Ἡ τελευταία ὑπογραφὴ τοῦ Νικολάου πρὸ τῆς ἀπομακρύνσεώς του ἦταν τὰ Ἀπολυτήρια του π. Γεωργίου καὶ τῆς συνοδείας του.

Στὸ Περιβόλι τῆς Παναγίας τὸν ὑποδέχθηκαν οἱ Ἁγιορεῖτες Μοναχοὶ καὶ τοῦ παρέδωσαν τὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου ὅπου ἐπὶ 40 χρόνια Ἡγουμένευσε, ἐχειροθέτησε δεκάδες Μοναχοὺς καὶ ἀνέδειξε τὴν ἱστορικὴ καὶ ἁγιασμένη Μονὴ τοῦ ὁσίου Γρηγορίου ὡς τόπο γαλήνης, πνευματικότητος, προσφορᾶς καὶ ἁγιασμοῦ.

Ἡ προσφορά του ἐκεῖ θὰ ἀξιολογηθεῖ ἀπὸ ἀνθρώπους ποὺ τὸν ἔζησαν ἐκ τοῦ σύνεγγυς. Ἡ Ἐκκλησία σύμπασα ὅμως μαρτυρεῖ γιὰ τὴν ἀγάπη του πρὸς κάθε προσερχόμενο καὶ ἐκζητοῦντα σωτηρία, γιὰ τὴν συμπάθειά του πρὸς τοὺς ἐξαρτημένους ἀπὸ τὰ ναρκωτικὰ νέους, γιὰ τοὺς ὁποίους εἶχε εἰδικὴ μέριμνα καὶ φιλοξενία στὸν ξενώνα τῆς Μονῆς, γιὰ τὴν συμπαράστασή του στὴν ἐξωτερικὴ Ἱεραποστολὴ μὲ τὴν ἀποστολὴ μετὰ τὸν ἀδόκητο θάνατο τοῦ π. Κοσμᾶ, τοῦ ἀδελφοῦ της Μονῆς σημερινοῦ Ἐπισκόπου Κατάγκας Μελετίου, γιὰ τὴν ὑπεράσπιση τῆς Ὀρθοδόξου πνευματικότητος μὲ δημοσιεύματα, ἐπιστολὲς καὶ ὁμιλίες τοῦ ἰδίου καὶ ἐπιλέκτων ἀδελφῶν της Μονῆς, γιὰ τὴν πατρικὴ προστασία πολλῶν γυναικείων Μοναστηρίων, τὶς ἀδελφὲς τῶν ὁποίων καθοδηγοῦσε πνευματικά, γιὰ τὴν ἐκδαπάνησή του στὸν ἀγώνα τοῦ ἁγιασμοῦ καὶ τῆς σωτηρίας.

Ὁ π. Γεώργιος ὑπῆρξε μία ἰσχυρὴ προσωπικότητα τοῦ Ἁγίου Ὄρους μὲ χριστιανικὴ συνέπεια, διδακτικὴ παρουσία, ἠχηρὸ λόγο, κοινωνικὴ συναντίληψη καὶ ἐκκλησιολογικὴ θεολογία. Τὸ ὄνομά του ἦταν συνυφασμένο μὲ τὸ γνήσιο ἐκκλησιαστικὸ φρόνημα, τὴν ἀκίβδηλη καὶ ἀνυπόκριτη ἀγάπη, τὴν ἀθώα παιδικὴ εὐθύτητα, τὴν ἀνυστερόβουλη προσφορὰ καὶ τὴν χριστομίμητη ἀνεξικακία.

Ἡ εὐαισθησία του στὰ θέματα τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας τὸν ὤθησε νὰ γράψει εὐθαρσῶς καὶ νὰ θίξει μὲ εὐγένεια καὶ εὐπρέπεια τὶς ἐκτροπὲς ἀπὸ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνες καὶ τὶς τάσεις ἐκκοσμικεύσεως ποὺ κατὰ καιροὺς παρατηροῦνται μέσα στὴ ἴδια τὴν Ἐκκλησία. Ἦταν αὐστηρὸς καὶ ἀμετάθετος ἀπὸ τὶς ἀρχὲς τῆς Ἐκκλησίας, δὲν ἦταν ὅμως ποτὲ φανατικὸς καὶ πείσμων. Ὅλες του τὶς σκέψεις τὶς περνοῦσε μέσα ἀπὸ τὸ κόσκινο τῆς νοερᾶς προσευχῆς, τῆς μυστηριακῆς καθάρσεως καὶ τῆς λειτουργικῆς βιωματικῆς ἀναπλάσεως τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ νοός του. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ εὕρισκε «τὴν σύνεσιν ἐν τῷ μυστηρίω τοῦ Χριστοῦ» (Ἐφεσ. 3,4).

Κανένας δὲν ἠμπορεῖ νὰ μὴν ἀναγνωρίσει τὴν σύνεση καὶ διάκριση τοῦ π. Γεωργίου. Σὲ ὅλα τὰ κείμενά του, στὰ ἐλεγκτικὰ ἄρθρα του, στὰ ποιμαντικὰ καὶ κανονικὰ ἔργα του διαπιστώνεται ἡ γλυκύτητα τῶν λόγων του καὶ ἡ εὐγένεια τοῦ χαρακτῆρος του.

Πρᾶος καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ «ἔχοντας τὸ μυστήριον τῆς πίστεως ἐν καθαρᾷ συνειδήσει» (Α΄ Τιμόθ. 3,9) ἐδίδασκε τὴν εὐσέβειαν ἀπὸ νεότητός του μέχρι τῆς τελευταίας ὀδυνηρῆς περιόδου τῆς ζωῆς του μὲ τὴν δύναμη τῆς Θείας Χάριτος καὶ τῆς «ἐσωτέρας γνώσεως». Ἐστάθηκε ὑπεράνω «πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ δυνάμεως καὶ κυριότητος καὶ παντὸς ὀνόματος» (Ἐφεσ. 1, 21) διὰ τὸν Κύριον καὶ διὰ τὴν Ὀρθόδοξο πίστη.

Ὁ προσφιλέστατος Γέροντας Ἀρχιμανδρίτης π. Γεώργιος Καψάνης ἐπέρασε στὴν ἱστορία ἀφήνοντας πίσω τὰ ἴχνη μίας ἁγίας διαβάσεως. Ἡ κοινωνία τῆς πίστεώς του καὶ τῆς ἀγάπης του γίνεται ἐνεργὴς καὶ μετὰ τὴν κοίμησή του, γιατί πιστεύομε, ὅτι εὗρε παρρησίαν ἐνώπιον Θεοῦ καὶ πρεσβεύει ὑπὲρ ἡμῶν.

Ἂς ἀναπαύεται μετὰ τῶν ἀπ’ αἰῶνος ἁγίων εἰς τὴν ἀγήρω μακαριότητα.

† ὁ Φθιώτιδος Νικόλαος
12/6/14

Η νέα μορφή του Εωσφορικού παγκοσμίου πρωτείου εξουσίας του Αιρεσιάρχου "πάπα" " ... προφητευμένη από τον αοίδιμο αρχιμ. Κυρό Γεώργιο Καψάνη

ΜΟΝΗ ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ

Η ΝΕΑ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΕΩΣΦΟΡΙΚΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΡΩΤΕΙΟΥ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΙΡΕΣΙΑΡΧΟΥ «ΠΑΠΑ» «ΩΣ ΚΑΘΟΛΙΚΗ ΚΕΦΑΛΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΕ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ» ΠΡΟΦΗΤΕΥΜΕΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΟΙΔΙΜΟ ΑΡΧΙΜ. ΚΥΡΟ ΓΕΩΡΓΙΟ ΚΑΨΑΝΗ 
 

Ἐν Πειραιεῖ 3-7-2014

πρωτοπρεσβ. π. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος 
ἐφημ. Ἱ. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Ν. Καλλιπόλεως Πειραιῶς

«…Ἐπιθυμῶ νά ἀνανεώσω τήν εὐχή, πού ἐξέφρασαν οἱ προκάτοχοί μου, δηλαδή νά διατηρηθεῖ ὁ διάλογος μέ ὅλους τούς ἐν Χριστῶ ἀδελφούς, γιά νά βροῦμε μιά μορφή ἄσκησης τῆς διακονίας τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης, πού, σέ συνδυασμό μέ τήν ἀποστολή του, νά ἀνοιχτεῖ σέ μιά νέα κατάσταση καί νά μπορεῖ νά εἶναι, στήν παροῦσα κατάσταση, μιά διακονία ἀγάπης καί κοινωνίας ἀναγνωρισμένης ἀπό ὅλους (βλ. πάπας Ἰωάννη-Παῦλος Β΄, Ut unum sint, 95-96)».

Τά παραπάνω λόγια ἐξεφώνησε ὁ αἱρεσιάρχης «πάπας» Φραγκίσκος στήν ὁμιλία του πρό τοῦ Παναγίου Τάφου στίς 25-5-2014 1, κατά τήν συνάντησή του στά Ἱεροσόλυμα μέ τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο, μέ ἀφορμή τήν συμπλήρωση 50 χρόνων ἀπό τήν συνάντηση τοῦ αἱρεσιάρχου «πάπα» Παύλου ΣΤ΄ καί τοῦ μεγάλου οἰκουμενιστοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κυροῦ Ἀθηναγόρου, ἐνώπιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. Βαρθολομαίου, τοῦ Μακαριωτάτου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων κ. Θεοφίλου, τοῦ Σεβασμιωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀμερικῆς κ. Δημητρίου, τοῦ Σεβ. Μητρ. Γαλλίας κ. Ἐμμανουήλ καί τοῦ Σεβ. Μητρ. Περγάμου κ. Ἰωάννου Ζηζιούλα.

Βεβαίως, ἡ ὁμιλία τοῦ ἐκλαμπροτάτου κ. Φραγκίσκου εἶναι κατάφορτη ἀπό οἰκουμενιστικές θέσεις, τίς ὁποῖες ἁπλῶς θά ἀναφέρουμε ἐπιγραμματικά, διότι θέλουμε νά ἐπικεντρώσουμε τήν προσοχή μας στή νέα ὕπουλη καί ἰησουϊτική τακτική ἀναγνωρίσεως τοῦ πρωτείου τοῦ αἱρεσιάρχου «πάπα» ὡς δήθεν «πρωτείου» μέ ἀποστολή διακονίας.

Ὁ «πάπας» Φραγκίσκος στήν ὁμιλία του  :

Α) Χρησιμοποιεῖ τήν οἰκουμενιστική θεωρία τῶν «ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν». Ἀποκαλεῖ τούς ἐκεῖ παρισταμένους Ὀρθοδόξους ἐπισκόπους«ἀδελφούς ἐπισκόπους», τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαῖο «ἀγαπητό ἐν Χριστῶ ἀδελφό μου πατριάρχη Βαρθολομαῖο», τούς λαϊκούς«ἀγαπητούς ἀδελφούς καί ἀδελφές», καί τούς καλεῖ γιά προώθηση νέων ἀδελφικῶν σχέσεων. Τέλος, προτρέπει : «Ἅς μάθουμε ἀπ' αὐτόν τόν τόπο νά ζοῦμε τή ζωή μας, τίς δυσκολίες τῶν Ἐκκλησιῶν μας καί ὅλου τοῦ κόσμου μέσα στό φῶς τοῦ πρωινοῦ τοῦ Πάσχα».

Β)  Ἀποκαλύπτει ὅτι  ἔγινε συμπροσευχή. «Ἀποτελεῖ ἰδιαίτερη χάρη νά βρισκόμαστε ἐδῶ συναγμένοι στήν προσευχή». «Ἐνῶ βρισκόμαστε ἐδῶ ὡς προσκυνητές σ' αὐτούς τούς ἁγίους τόπους, ἡ προσευχητική μας ἀνάμνηση πάει σέ ὅλη τήν περιοχή τῆς Μέσης Ἀνατολῆς, πού δυστυχῶς τόσο συχνά σημαδεύεται ἀπό βία καί συγκρούσεις». «Σ' αὐτή τήν πορεία αἰσθανόμαστε νά μᾶς ὑποστηρίζει ἡ προσευχή…».

Γ) Προσπαθεῖ νά πείσει ὅτι ἡ Ἀνάσταση «εἶναι τό θεμέλιο τῆς πίστης, πού μᾶς ἑνώνει (Ὀρθοδόξους καί Παπικούς)», ἐνῶ γνωρίζουμε ὅτι ὑπάρχουν μεγάλες διαφορές στόν τρόπο ἀντιλήψεως τοῦ δόγματος περί Ἀναστάσεως μεταξύ Ὀρθοδόξων καί Παπικῶν.

Δ) Χρησιμοποιεῖ στήν ὁμιλία του ὄχι τό καθιερωμένο καί ἐπικυρωμένο ἀπό δύο Ἅγιες καί Οἰκουμενικές Συνόδους, τήν Α΄ καί τήν Β΄, Σύμβολο τῆς Πίστεως, ἀλλά τό «Σύμβολο τῶν Ἀποστόλων», γεγονός τό ὁποῖο εἶναι δεῖγμα τοῦ πόσο σεβασμό τρέφει πρός αὐτό (τό Σύμβολο τῆς Πίστεως, το ὁποῖο ἀτιμάζει μέ τήν προσθήκη τῆς φρικτῆς αἱρέσεως τοῦ Filioque), καί τίς Ἅγιες Οἰκουμενικές Συνόδους. Λέει συγκεκριμένα ὅτι ἡ Ἀνάσταση «εἶναι τό θεμέλιο τῆς πίστης, πού μᾶς ἑνώνει, χάρη στήν ὁποία ὀμολογοῦμε μαζί ὅτι ὁ Ἰησοῦς Χριστός, μονογενής Υἱός τοῦ Πατέρα καί μοναδικός μας Κύριος, «ἔπαθε ἐπί Ποντίου Πιλάτου, σταυρώθηκε, πέθανε καί ἐτάφη. Κατῆλθε στόν Ἅδη καί τήν τρίτη ἡμέρα ἀναστήθηκε ἀπό τούς νεκρούς» (Σύμβολο των Ἀποστόλων)».

Ε) Κάνει λόγο γιά τήν ἐγκυρότητα τοῦ λατινικοῦ βαπτίσματος, χρησιμοποιώντας τήν οἰκουμενιστική θεωρία τῆς «βαπτισματικῆς θεολογίας», ἐνῶ γνωρίζουμε ὅτι οἱ Λατίνοι δέν ἔχουν βάπτισμα, ἀλλά ράντισμα ἤ βάπτισμα δι' ἐπιχύσεως καί ὅτι τό βάπτισμά τους εἶναι μόλυσμα, ἄκυρο καί ἄδεκτο, διότι στούς αἱρετικούς δέν ὑπάρχει βάπτισμα καί διότι δέν τελοῦν τίς τρεῖς καταδύσεις καί ἀναδύσεις. Λέει ὁ «πάπας» : «Ὁ καθένας μας, καθένας πού βαπτίζεται στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, εἶναι πνευματικά ἀναστημένος ἀπ' αὐτόν ἐδῶ τόν τάφο, ἀφοῦ ὅλοι μας, μέ τό Βάπτισμα, ἐνσωματωθήκαμε πραγματικά στόν Πρωτότοκο ὅλης τῆς πλάσης, θαφτήκαμε μαζί Του, γιά νά ἀναστηθοῦμε μαζί του καί νά πορευτοῦμε σέ μιά νέα ζωή (βλ. Ρωμ 6,4)».

ΣΤ) Καλεῖ πρός ἑνότητα ἄνευ,  ὅμως, τῆς κοινῆς Ὀρθοδόξου πίστεως. «Ἅς μήν εἴμαστε κουφοί στό ἰσχυρό κάλεσμα στήν ἑνότητα, πού ἀντήχησε ἀκριβῶς σ' αὐτόν ἐδῶ τόν τόπο, στά λόγια Ἐκείνου πού, Ἀναστημένος, μᾶς ὀνομάζει ὅλους «ἀδέλφια μου» (βλ. Μτ 28,10. Ἰω 20,17)».«Κάθε φορά πού σκεπτόμαστε τό μέλλον τῆς Ἐκκλησίας ὅτι εἶναι ἡ κλήση στήν ἑνότητα, λάμπει τό φῶς τοῦ πρωινοῦ τοῦ Πάσχα»! «Καί ὅμως, πενήντα χρόνια ἀπό τόν ἀσπασμό ἐκείνων τῶν δύο σεβάσμιων Πατέρων, ἀναγνωρίζουμε μέ εὐγνωμοσύνη καί ἀνανεωμένη ἔκπληξη πώς στάθηκε δυνατόν, μέ τήν ἐνέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νά πραγματοποιήσουμε βήματα πραγματικά σημαντικά πρός τήν ἑνότητα».

Ζ) Ἀναφέρεται στίς διαιρέσεις μέ τήν τακτική τῆς ὑπεραπλούστευσης. «Σίγουρα, δέ μποροῦμε νά ἀρνηθοῦμε τίς διαιρέσεις, πού ὑπάρχουν ἀκόμα μεταξύ μας, τῶν μαθητῶν τοῦ Ἰησοῦ : αὐτός ὁ ἱερός τόπος μᾶς κάνει νά ἀντιλαμβανόμαστε μέ μεγαλύτερο πόνο αὐτό τό δράμα». «Ἀλλά, οἱ διαφορές δέν πρέπει νά μᾶς τρομάζουν καί νά παραλύουν τήν πορεία μας. Ὀφείλουμε νά πιστεύουμε ὅτι, ὅπως ἀνατράπηκε ἡ πέτρα του τάφου, μέ τον ἴδιο τρόπο μποροῦν νά ἀνατραποῦν ὅλα ἐκεῖνα τά ἐμπόδια, πού ἐμποδίζουν τήν πλήρη κοινωνία ἀνάμεσά μας. Θά εἶναι μιά χάρη ἀνάστασης, τήν ὁποία ἤδη σήμερα προγευόμαστε».

Η) Ἐπισημαίνει τόν τελικό σκοπό τῆς ἑνότητος, πού εἶναι τό κοινό ποτήριο, τό κοινό συλλείτουργο, ἡ μυστηριακή διακοινωνία (intercommunion), ἡ ὁποία ἀπό Ὀρθόδοξης ἐπόψεως εἶναι ἀδύνατη, διότι προϋποθέτει τήν προϋπάρχουσα κοινή Ὀρθόδοξη πίστη. «Ἔχουμε συνείδηση ὅτι ἀπομένει καί ἄλλος δρόμος νά διατρέξουμε, γιά νά φτάσουμε στήν πληρότητα τῆς κοινωνίας, πού θά ἐκφραστεῖ στή συμμετοχή στήν ἴδια Εὐχαριστιακή Τράπεζα, πού διακαῶς ἐπιθυμοῦμε». «Παναγιότατε ἀγαπητέ Ἀδελφέ, ὅλοι οἱ ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἅς βάλουμε κατά μέρος τίς ἐπιφυλάξεις, πού κληρονομήσαμε ἀπό τό παρελθόν καί ἅς ἀνοίξουμε τήν καρδιά μας στή δράση τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τοῦ Πνεύματος τῆς Ἀγάπης (βλ. Ρωμ 5,5), γιά νά πορευτοῦμε μαζί καί γρήγορα πρός τήν εὐλογημένη ἡμέρα πού θά βροῦμε τήν πλήρη μας κοινωνία».

Θ)  Καλεῖ τούς Ὀρθοδόξους νά ζητήσουμε συγγνώμη ἀπό τούς Λατίνους γιά τίς ἁμαρτίες πού δῆθεν διεπράξαμε ἀπέναντί τους!!! Μᾶς θυμίζει τό ἐπαίσχυντο κείμενο τῆς 10ης Γενικῆς Συνελεύσεως τοῦ προτεσταντικοῦ λεγομένου «Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν Ἐκκλησιῶν» στό Πουσάν τῆς Ν. Κορέας (Νοέμβριος 2013), μέ τό ὁποῖο οἱ ὀρθόδοξοι ἐκπρόσωποι οὔτε λίγο οὔτε πολύ μετενόησαν καί ζήτησαν συγγνώμη γιά τίς διαιρέσεις, πού προκάλεσαν οἱ Ὀρθόδοξοι στήν Ἐκκλησία, ἀφοῦ δέν ἀντέδρασαν στό κείμενο. «Κάθε φορά πού ζητοῦμε συγγνώμη οἱ μέν ἀπό τούς δέ γιά τίς ἁμαρτίες, πού διαπράξαμε ἀπέναντι στούς ἄλλους χριστιανούς, καί κάθε φορά πού χορηγοῦμε καί δεχόμαστε αὐτή τή συγγνώμη, κάνουμε ἐμπειρία τῆς ἀνάστασης!

Ι) Κάνει λόγο γιά οἰκουμενισμό πόνου καί αἵματος. «Ὅταν βρίσκονται χριστιανοί διαφορετικῶν ὁμολογιῶν νά ὑποφέρουν μαζί, οἱ μέν κοντά στούς δέ, καί νά προσφέρουν μέ ἀδελφική ἀγάπη οἱ μέν στούς δέ ἀδελφική βοήθεια, πραγματοποιεῖται ἕνας οἰκουμενισμός πόνου, ἕνας οἰκουμενισμός αἵματος, πού κατέχει μιά ἰδιαίτερη ἀποτελεσματικότητα ὄχι μόνο στούς τόπους ὅπου συμβαίνει, ἀλλά μέσω τῆς κοινωνίας τῶν ἁγίων, σέ ὅλη τήν Ἐκκλησία. Αὐτοί πού ἀπό μίσος πρός τήν πίστη σκοτώνουν, καταδιώκουν τούς χριστιανούς, δέν τούς ρωτοῦν ἄν εἶναι ὀρθόδοξοι ἤ καθολικοί. Τούς ἀρκεῖ πού εἶναι χριστιανοί. Τό αἷμα τῶν χριστιανῶν εἶναι τό ἴδιο».

ΙΑ) Διαστρέφει τήν ὀρθόδοξη καί ἀληθή ἑρμηνεία τοῦ χωρίου ἀπό τό κατά Ἰωάννην ἅγιον Εὐαγγέλιον «ἵνα ὦσιν ἕν». «Σ' αὐτή τήν πορεία αἰσθανόμαστε νά μᾶς ὑποστηρίζει ἡ προσευχή, πού σ' αὐτή τήν πόλη, τήν παραμονή τοῦ πάθους, τοῦ θανάτου καί τῆς ἀνάστασής του, ὕψωσε γιά τούς μαθητές του πρός τόν Πατέρα, καί πού δέν θά πρέπει νά κουραζόμαστε νά κάνουμε δική μας μέ ταπεινότητα : «Νά εἶναι ἕνα… γιά νά πιστέψει ὁ κόσμος» (Ἰω 17,21)», καί

ΙΒ) Ἀναφέρεται στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, τήν στιγμή πού οἱ Λατίνοι ἔχουν διαστρεβλώσει τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας περί τοῦ προσώπου τῆς Κυρίας Θεοτόκου μέ τήν μαριολογία, ἡ ὁποία περιλαμβάνει τίς νέες αἱρετικές θεωρίες περί τῆς «ἀσπίλου συλλήψεως» καί τῆς «ἐνσωμάτου ἀναλήψεως» τῆς Θεοτόκου, μέ τίς ὁποῖες ἡ Παναγία πιστεύεται ὡς Θεά. «Κι ὅταν ἡ ἔλλειψη ἑνότητας μᾶς γεμίζει ἀπογοήτευση, ἅς πᾶμε ὅλοι κάτω ἀπό τήν προστασία τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Ὅταν στή χριστιανική ψυχή ὑπάρχουν πνευματικές καταιγίδες, μόνο κάτω ἀπό τήν προστασία τῆς Θεοτόκου βρίσκουμε εἰρήνη. Εἴθε Ἐκείνη νά μᾶς βοηθᾶ σ' αὐτή τήν πορεία».

Ἐπανερχόμενοι στό θέμα τοῦ πρωτείου μέ τή μάσκα καί τό προσωπεῖο τῆς διακονίας, θέλουμε νά τονίσουμε ὅτι ὁ ἔμφορτος οἰκουμενιστικῶν φρονημάτων (βλ. Κείμενο Ραβέννας, εὐχαριστιακή ἐκκλησιολογία κ.ἄ) Σεβ. Μητρ. Περγάμου κ. Ἰωάννης Ζηζιούλας, δεξιός βραχίων τοῦ Παναγιωτάτου κ. Βαρθολομαίου, συμμετέχοντας καί φέτος ὡς ἐπικεφαλής τῆς πατριαρχικῆς ἀντιπροσωπείας, στήν παπικῆς προελεύσεως καί ἐφευρέσεως θρονική ἑορτή τῆς ἐκπεσούσης καί αἱρετικῆς Ρώμης στίς 29-6-2014 καί συμπροσευχόμενος μετά τοῦ αἱρεσιάρχου Πάπα, καταπατώντας ἔτι μίαν φοράν τούς Θείους καί Ἱερούς Κανόνας, πού ἀπαγορεύουν τήν συμπροσευχή μετά τῶν κατεγνωσμένων καί πασιδήλων αἱρετικῶν Παπικῶν, ἀπευθυνόμενος πρός τόν αἱρεσιάρχην ποντίφηκα μεταξύ ἄλλων τόνισε καί τά ἑξῆς, πού ἔχουν σχέση μέ τό πρωτείο :«Ἁγιώτατε… γιά τό λόγο αὐτό συνεχίζουμε μέ πλήρη δέσμευση τῶν προσπαθειῶν μας γιά τήν προώθηση τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου μεταξύ τῶν δύο Ἐκκλησιῶν μας, ὁ ὁποῖος συνεχίζεται μέ πνεῦμα ἀγάπης, ἀμοιβαίας ἐμπιστοσύνης καί σεβασμοῦ. Ἡ Μικτή Διεθνής Ἐπιτροπή τοῦ διαλόγου ἔχει προγραμματιστεῖ νά συνεδριάσει σέ ὁλομέλεια τόν ἑπόμενο Σεπτέμβριο νά συνεχίσει τή συζήτηση τοῦ θέματος τοῦ πρωτείου στήν Ἐκκλησία. Εἶναι ἕνα δύσκολο θέμα, ἀλλά, μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ἐλπίζουμε νά κάνουμε πρόοδο. Ὁ τρόπος, πού ἡ Ἁγιότητά σας κατανοεῖ καί ἐφαρμόζει τό θέμα τῆς ἐκκλησιαστικῆς ὑπεροχῆς, προσφέρει ἔμπνευση καί ἐλπίδα στίς προσπάθειές μας γιά την ἐπίτευξη συμφωνίας σχετικά μέ αὐτό τό ἀκανθῶδες ζήτημα» 2.

Ἡ παραπάνω περί πρωτείου δήλωση τοῦ αἱρεσιάρχου «πάπα», ἀλλά καί ἡ ἐκπλήρωση αὐτῆς τῆς ἐπιθυμίας, μαζί μέ τήν de facto ἐφαρμογή ἐντός τῶν κόλπων τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας τῆς αἱρετικῆς βατικάνειας ἐκκλησιολογίας ἐκ μέρους τῶν οἰκουμενιστῶν, ἀποτελεῖ πανηγυρική καί πλήρη ἐπιβεβαίωση καί ἐπικύρωση τῶν διορατικῶν λόγων τοῦ προσφάτως κοιμηθέντος ἁγίου Καθηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους, Ἀρχιμανδρίτου κυροῦ Γεωργίου Καψάνη, ὁ ὁποῖος, σχολιάζοντας τό ‘Κείμενο τῆς Ραβέννας’, προφητικῶς ἐξέφραζε τόν προβληματισμό του γιά τήν πορεία τοῦ Θεολογικοῦ Διαλόγου Ὀρθοδόξων καί Παπικῶν, γιά τήν ὁποία προέβλεπε ὅτι, μέ τόν ἀνορθόδοξο τρόπο, πού διεξάγεται, θά ὁδηγοῦσε στήν ἀναγνώριση τοῦ αἱρεσιάρχου «πάπα» ὡς καθολικῆς κεφαλῆς τῆς Ἐκκλησίας μέ ἀποστολή διακονίας.

Κατωτέρω παραθέτουμε ἀπόσπασμα ἀπό κείμενο τοῦ ἀοιδίμου Γέροντος μέ θέμα «Τό κείμενο τῆς Ραβέννας καί τό Πρωτεῖο τοῦ Πάπα» 3, στό ὁποῖο ἐπισήμανε τά ἑξῆς :

«Στό «Κείμενο τῆς Ραβέννας» ἀναπτύσσονται δύο σημαντικές πτυχές τοῦ θεσμοῦ τῆς Ἐκκλησίας, ἡ συνοδικότης καί ἡ αὐθεντία. Συμφωνήθηκε (παράγρ. 40-41) ὅτι τό ἐκκλησιολογικό περιεχόμενο τῆς συνοδικότητος καί τῆς αὐθεντίας βιώθηκαν ἀπό κοινοῦ ὀρθοδόξως κατά τήν πρώτη χιλιετία τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας σέ Ἀνατολή καί Δύσι. Ὅμως, ὅσο καί ἄν θέλουμε νά θεωρήσουμε θετική τήν συμφωνία αὐτή, δέν μᾶς ἐπιτρέπει νά ἐφησυχάσουμε ἡ διευκρίνησις τῆς ἰδίας παραγράφου : «Διαφωνοῦσι, παρά ταῦτα [Ὀρθόδοξοι καί Ρωμαιοκαθολικοί], ἐπί τῆς ἑρμηνείας τῶν ἱστορικῶν στοιχείων ἐκ τῆς περιόδου ταύτης, θεωροῦσαι τάς προνομίας τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης ὡς πρώτου ζήτημα ἤδη διαφοροτρόπως κατανοηθέν κατά τήν πρώτην χιλιετίαν» (παράγρ. 41). Μέ τήν διευκρίνησι αὐτή ἔχουν τεθῆ τά θεμέλια γιά μία ἀποδεκτή ἀπό τούς Ὀρθοδόξους ἐπανερμηνεία τοῦ παπικοῦ Πρωτείου.

Ἀναμφιβόλως κατά τήν πρώτη χιλιετία ἡ συνοδικότης λειτουργοῦσε καί γι’ αὐτό δέν εἶχε ἀναπτυχθῆ αὐθεντία μέ τήν μορφή παγκοσμίου πρωτείου ἤ δικαιοδοσίας. Ἡ ἐκτροπή, ὅμως, στό παπικό Πρωτεῖο δέν ἔγινε σέ μία στιγμή χρόνου. Λόγῳ τοῦ παπικοῦ ἡγεμονισμοῦ ἐπί τῆς καθόλου Ἐκκλησίας, στήν ἐκκλησία τῆς Ρώμης ἐπί αἰῶνες ἐκυοφορεῖτο μία διαδικασία ὑποβαθμίσεως τῆς συνοδικότητος καί ἀναδύσεως τοῦ παπικοῦ Πρωτείου. Στήν διαδικασία αὐτή παραπέμπει εὐθέως καί σαφῶς ἡ ἀνωτέρω «διαφωνία» τῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς στήν Ραβέννα. Ἐνόσῳ, ὅμως, οἱ Ρωμαιοκαθολικοί δέν παραιτοῦνται ἀπό τήν παποκεντρική ἑρμηνεία τῶν θεσμῶν τῆς συνοδικότητος καί τῆς αὐθεντίας κατά τήν πρώτη χιλιετία τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ‘‘συμφωνία’’ τοῦ «Κειμένου τῆς Ραβέννας» κλίνει ὑπέρ τῆς ἀναγνωρίσεως ἑνός παγκοσμίου πρωτείου στόν Πάπα. Μόνο ἐάν οἱ Ρωμαιοκαθολικοί δεχθοῦν νά ἑρμηνεύσουν τά ἱστορικά στοιχεῖα τῆς πρώτης χιλιετίας ὅπως καί οἱ Ὀρθόδοξοι, θά εἶναι βέβαιο ὅτι παραιτοῦνται τῶν παπικῶν νεωτερισμῶν τῆς δευτέρας χιλιετίας. Μόνο ὑπό τήν προϋπόθεσι αὐτή ἡ ἀνακοινωθεῖσα συζήτησις, κατά τίς ἑπόμενες συνελεύσεις τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς, περί τῆς ἑρμηνείας τῆς συνοδικότητος καί τῆς αὐθεντίας κατά τήν δεύτερη χιλιετία, καί μάλιστα ἀπό τίς Α’ καί Β’ συνόδους τοῦ Βατικανοῦ, θά ἀποδώσῃ Ὀρθόδοξα συμπεράσματα, δηλαδή θά κλίνῃ πρός κατάργησι τοῦ παπικοῦ Πρωτείου. Ἄλλως, ἡ ἀναγνώρισις ἑνός παπικοῦ Πρωτείου δικαιοδοσίας (ἔστω καί ὑπό τήν μορφή ἑνός λειτουργήματος διακονίας) ἐφ’ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ βεβαία κατάληξις.

Γνωρίζοντες τήν στρατηγική τοῦ Βατικανοῦ θεωροῦμε ὅτι οἱ Ρωμαιοκαθολικοί δέν ἠμποροῦν νά ἀποβάλουν τόν παποκεντρισμό τους, τόν ἀρχαῖο καί τόν νεώτερο, διότι τόν ἔχουν ἐπισφραγίσει μέ τίς ἀποφάσεις δεκατριῶν «οἰκουμενικῶν» τους συνόδων. Θυμίζουμε τίς τελευταῖες διακηρύξεις τοῦ Πάπα Ἰωάννη Παύλου ΙΙ μέ τήν Ἐγκύκλιο Ut Unum Sint (1995)  4: «Ἡ Καθολική Ἐκκλησία ἔχει τήν πεποίθηση ὅτι διατήρησε τή διακονία τοῦ διαδόχου τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου, τοῦ Ἐπισκόπου Ρώμης, πού ὁ Θεός ἵδρυσε ‘‘ὡς παντοτεινή καί ὁρατή ἀρχή καί θεμέλιο τῆς ἑνότητας’’» (παράγρ. 88). Καί, «Εἶμαι πεπεισμένος ὅτι ἔχω στό σημεῖο αὐτό μιά ἰδιαίτερη εὐθύνη ... νά βρίσκω μιά μορφή ἄσκησης τοῦ πρωτείου, τό ὁποῖο, χωρίς ν’ ἀποποιηθῶ μέ κανένα τρόπο τήν οὐσία τῆς ἀποστολῆς του, ν’ ἀνοίγεται σέ μιά νέα κατάσταση» (παράγρ. 95). Γνωστή ἄλλωστε εἶναι καί ἡ διακήρυξις τοῦ παπικοῦ Πρωτείου ἀπό τόν Πάπα Βενέδικτο ΙΣΤ’ στό Φανάρι τό 2006.

Ἐπιπλέον, καί ἄν ἀκόμη συμβῇ σέ ἕνα εἰλικρινῆ διάλογο νά μή ἀκολουθηθῇ ἡ γραμμή τοῦ Βατικανοῦ, ἡ τακτική εἶναι νά ἀνατρέπωνται οἱ συμφωνίες τῶν θεολόγων, ὁσάκις δέν εἶναι σύμφωνες μέ τήν γραμμή τῆς κουρίας. Νά θυμίσουμε τήν ὑποχώρησι τῶν Ὀρθοδόξων στό θέμα τῆς παρουσίας οὐνιτῶν στόν διάλογο, ἅμα τῇ ἐνάρξει του, παρά τίς πανορθόδοξες συνοδικές διαβεβαιώσεις γιά ἀνυποχώρητη στάσι στό θέμα αὐτό. Νά θυμίσουμε ἀκόμη τήν ἀνατροπή τῆς πορείας τοῦ διαλόγου περί τῆς οὐνίας καί τήν ἄτακτη ὑποχώρησί μας μέχρι τῆς ταπεινωτικῆς γραμμῆς τοῦ κειμένου τοῦ Balamand. Νά θυμίσουμε τέλος τήν σκαιά παπική παρέμβασι κατά τήν Θ’ Συνέλευσι τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς στήν Βαλτιμόρη καί τό ναυάγιο τῶν κατά τῆς οὐνίας Ὀρθοδόξων προσδοκιῶν. Καί ἄς μή λησμονοῦμε τήν παπική Ὁδηγία τοῦ Ἰουλίου 2006. Φοβούμεθα, ὅσον ἀφορᾶ τήν συζήτησι περί Πρωτείου στίς ἑπόμενες συνελεύσεις τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς, ὅτι ἡ γραμμή τοῦ Βατικανοῦ θά ἐπιβληθῇ μέ τήν ἀναγνώρισι στόν Πάπα τῆς Ρώμης ἑνός εἴδους παγκοσμίου πρωτείου, ἴσως ὑπό τήν δελεαστική μορφή (ἐν «ὑποχριστιανίζοντι κωδίῳ», κατά Μελέτιον Πηγᾶν), τῆς διακονίας τῆς καθόλου Ἐκκλησίας, ἀλλά πάντως ἀγνώστου καί ἀπαραδέκτου στήν ἀρχαία Ἐκκλησία. Τό φοβούμεθα, διότι ἤδη κάτι ἀρχίζει ἀμυδρά νά διαφαίνεται μέ τήν παράγρ. 41 τοῦ «Κειμένου τῆς Ραβέννας».

Εὐχή καί ἐλπίδα μας πάντως εἶναι νά ἀποβάλουν οἱ Ρωμαιοκαθολικοί τήν παποκεντρική τους ἑρμηνεία ἐπί τῶν ἱστορικῶν στοιχείων τῆς πρώτης χιλιετίας, καθώς καί τό συνεπακόλουθο πρωτεῖο παγκοσμίου δικαιοδοσίας. Ἴσως ἔτσι, αἱρομένου τοῦ αἰτίου, πού εἶναι ἡ παπική ἡγεμονική διάθεσις, διορθωθοῦν καί οἱ δογματικές συνέπειες. Ὁ ὅσιος Ἰουστῖνος Πόποβιτς συνδέει ὡς αἴτιο μέ αἰτιατό τό παπικό πρωτεῖο μέ τίς παπικές κακοδοξίες : «Τό ὀρθόδοξον δόγμα, μᾶλλον δέ τό παν-δόγμα περί τῆς Ἐκκλησίας, ἀπερρίφθη καί ἀντικατεστάθη διά τοῦ λατινικοῦ αἱρετικοῦ παν-δόγματος περί τοῦ πρωτείου καί τοῦ ἀλαθήτου τοῦ πάπα, δηλαδή τοῦ ἀνθρώπου. Ἐξ αὐτῆς δέ τῆς παναιρέσεως ἐγεννήθησαν καί γεννῶνται συνεχῶς ἄλλαι αἱρέσεις : τό Filioque, ἡ ἀποβολή τῆς Ἐπικλήσεως, τά ἄζυμα, ἡ εἰσαγωγή τῆς κτιστῆς χάριτος, τό καθαρτήριον πῦρ, τό θησαυροφυλάκιον τῶν περισσῶν ἔργων...» 5.

Μέ τήν εὐχή καί τήν προοπτική νά ἀποβάλουν οἱ Λατῖνοι τοῦ 15ου αἰῶνος τούς δογματικούς νεωτερισμούς τους ὁ ἅγιος Μάρκος ὁ Ἐφέσου πῆγε στήν Σύνοδο τῆς Φερράρας-Φλωρεντίας, ἀλλά προσέκρουσε στήν παπική ὑπεροψία τοῦ Εὐγενίου Δ’. Μέ τήν ἴδια εὐχή καί προοπτική, νά ἀποβάλουν δηλαδή οἱ Πάπαι καί οἱ θεολόγοι τους τόν παποκεντρισμό τους, ὁ ἱερός Δοσίθεος Ἱεροσολύμων εἶχε συγγράψει τήν Δωδεκάβιβλο ἤ Ἱστορία περί τῶν ἐν Ἱεροσολύμοις πατριαρχευσάντων 6, ὅπως σημειώνει ὁ διάδοχός του στόν θρόνο τῶν Ἱεροσολύμων καί ἐκδότης της, ὁ ἀοίδιμος Χρύσανθος : «Κἄν διά τῆς παρούσης βίβλου ὡς διά τῶν θεοκηρύκων Ἀποστόλων καί τῶν θεοφόρων Ἀνατολικῶν καί Δυτικῶν Πατέρων ἐλθόντες εἰς αἴσθησιν, καί παρακινούμενοι καί οἴκοθεν οἱ τῆς δυτικῆς Ἐκκλησίας Ἄρχοντες, τοῦτο αὐτό κατορθώσωσι, καί ἑνώσωσι τάς Ἐκκλησίας, θείῳ ζήλῳ κινούμενοι, καί παύσωσι τά σχίσματα καί τά σκάνδαλα τοῦ διαβόλου τά ὄργανα» 7. Μάλιστα ὁ Χρύσανθος παρατηρεῖ μετ’ ἐλπίδος : «Εἰ δέ καί δέξεται διόρθωσιν ἡ δυτική Ἐκκλησία, καί ρίψει τούς νεωτερισμούς, καί ὅσα οὐκ εἶχεν ὅτε ἦν σύμφωνος τῇ Ἀνατολικῇ Ἐκκλησίᾳ, τότε καί ὁ Ρώμης βέβαια ἄδεται ὡς εἰκός εἰς πᾶσαν τήν ὑφ’ Ἥλιον ὡς πρῶτος τῇ τάξει τῶν Πατριαρχῶν, καί φημίζεται παρρησίᾳ παρά τῶν μεγίστων Ἐκκλησιῶν καί τῶν τῆς Οἰκουμένης Ἀρχιερέων πρῶτος ἐν ταῖς ἐκφωνήσεσι, καί ἐν τοῖς διπτύχοις ταχθήσεται ὡς ἦν καί ἀνέκαθεν πρό τοῦ σχίσματος, ἀλλά δή καί τά προνόμια καί πρεσβεῖα αὐτοῦ τά δίκαια καί τήν τιμήν ἡ τῶν Ἐκκλησιῶν ἕνωσις ἀνακαινίζει καί ἀποδίδωσιν αὐτῷ μετά μεγάλης χαρᾶς καί εὐχαριστήσεως» 8. Ἀλλά, ὡς γνωστόν ἡ Α’ καί ἡ Β’ Σύνοδοι τοῦ Βατικανοῦ ἐδογμάτισαν ἕνα αὐστηρότερο παπικό θεσμό.

Ὁ θεολογικός διάλογος, ὅταν γίνεται μέ Ὀρθόδοξες ἐκ μέρους μας προϋποθέσεις, δέν εἶναι κακός.

Θά μποροῦσε νά θεωρηθῇ ἡ ἰδική μας ἀνθρωπίνη συνεργία στό ἔργο τοῦ Θεοῦ νά ἐπανακάμψουν, ἄν εἶναι δυνατόν, οἱ ἑτερόδοξοι στήν πίστι καί τήν κοινωνία τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Μεταξύ αὐτῶν τῶν προϋποθέσεων, σημαντική ἐν προκειμένῳ εἶναι ἡ ἀταλάντευτη ἐμμονή μας στήν συνοδικῶς κατοχυρωμένη στάσι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἔναντι τοῦ παπισμοῦ, τόσον ὡς φορέως σωρείας ἑτεροδιδασκαλιῶν, ὅσο καί ὡς φορέως τοῦ παποκεντρικοῦ ἡγεμονισμοῦ ἐπί τῆς καθόλου Ἐκκλησίας. Δυστυχῶς στό «Κείμενο τῆς Ραβέννας» δέν παρατηρεῖται ἡ σαφής καί ἀδιαμφισβήτητα πατερική καί συνοδική Ὀρθόδοξος στάσις. Λείπει τό πνεῦμα, μέ τό ὁποῖο διαπραγματεύθηκε τήν ἕνωσι τῶν Ἐκκλησιῶν ὁἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός στήν Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας, ὅταν προέβαλε εὐθύς ἐξ ἀρχῆς ὡς βάσιν συζητήσεως τό ἀκαινοτόμητον τοῦ Συμβόλου καί τήν Ὀρθόδοξο ἑρμηνεία του. Λείπει τό ἐκκλησιολογικό φρόνημα τῶν συνοδικῶν ἀποφάσεων τῶν Πατριαρχῶν τῆς Ἀνατολῆς ἐπί τουρκοκρατίας. Λείπει τό πνεῦμα τῆς εὐθύτητος, μέ τό ὁποῖο ὁμιλεῖ ὁ ἅγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως στό ἔργο του «Περί τῶν αἰτίων τοῦ σχίσματος». Κυριαρχεῖ ἀντίθετα μία ἀμφίλογη «ἐκκλησιολογία τῆς κοινωνίας», στήν ὁποία ἡ κοινωνία δέν νοεῖται μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων κατά τήν πίστι τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, ἀλλά μεταξύ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί τῆς ἑτεροδόξου «Ἐκκλησίας» τῆς Ρώμης. Σημειωτέον, μάλιστα, ὅτι δέν γίνεται λόγος γιά «ἐκκλησιαστική κοινωνία», ἀλλά γιά «ἐκκλησιακή κοινωνία» (ecclesial communion). Στήν ὡς ἄνω «ἐκκλησιολογία τῆς κοινωνίας» ὑποβαθμίζεται ἡ σημασία, πού ἔχουν πρῶτον τό ἀκαινοτόμητον τῆς ἀποστολικῆς Πίστεως, τό ὁποῖο στό «Κείμενο τῆς Ραβέννας» μένει ἁπλῆ ἀναφορά, χωρίς τήν βαρύνουσα σημασία, πού ἔχει γιά τήν διάκρισι τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἀπό τήν ἑτεροδοξοῦσα Ρώμη, καί δεύτερον ἡ ἐντολή τῶν ἱερῶν Κανόνων περί ἀκοινωνησίας μέ τούς αἱρετικούς στά Μυστήρια καί μάλιστα στήν Εὐχαριστία, ἐντολή ἡ ὁποία ἐντελῶς ἀποσιωπᾶται. Πάντως καί τά δύο αὐτά στοιχεῖα εἶναι θεμελιώδη στήν Ὀρθόδοξο διδασκαλία περί τῆς Ἐκκλησίας ὡς κοινωνίας.

Στό «Κείμενο τῆς Ραβέννας» διαφαίνεται ἡ τάσις νά ἀντιμετωπισθῇ τό ζήτημα τοῦ παπικοῦ Πρωτείου ὡς «διακανονισμός» τῶν παπικῶν προνομίων καί ὄχι ὡς βαθύ θεολογικό πρόβλημα πού ἀφορᾶ αὐτό τοῦτο τό μυστήριο τοῦ Χριστοῦ. Ἡ παραδοχή πρωτείου δικαιοδοσίας ἐπί τῆς καθόλου Ἐκκλησίας, δηλαδή τό νά εἶναι ἕνας ἐπίσκοπος κεφαλή καί ἀρχή ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, ἔστω ἐπιφορτισμένος μέ ἕνα ρόλο διακονίας, εἶναι βλασφημία κατά τοῦ Προσώπου τοῦ Χριστοῦ ὡς μοναδικῆς Κεφαλῆς τοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας. Τό πρωτεῖο δικαιοδοσίας συνιστᾶ ἀνατροπή τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησιολογίας, σύμφωνα μέ τήν ὁποία ὑπεράνω πάντων τῶν ἐπισκόπων εἶναι ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος. Σέ αὐτήν προεκάθητο μέν ἐν ἀγάπῃ ὁ ἐπίσκοπος Ρώμης ὡς ἴσος τῶν συνεπισκόπων του, ἐν τῷ μέσῳ ὅμως τῶν ἐπισκόπων ἐτοποθετεῖτο τό ἱερό Εὐαγγέλιο ὡς σύμβολο τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ, τῆς μοναδικῆς Κεφαλῆς τῆς καθόλου Ἐκκλησίας. Τό μοναδικό προνόμιο τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης (ὅταν σημειωτέον ἦταν Ὀρθόδοξος), πού εἶναι ἀποδεκτό ἀπό Ὀρθοδόξου ἀπόψεως, εἶναι ἡ ἐν συνόδοις πρωτοκαθεδρία (πρεσβεῖα τιμῆς) μεταξύ τῶν πέντε Ὀρθοδόξων πατριαρχῶν καί ἡ συνεπείᾳ αὐτῆς μνημόνευσίς του πρώτου μεταξύ τῶν λοιπῶν πατριαρχῶν στά Δίπτυχα. Αὐτό βεβαιώνεται ἀπό τό γράμμα καί τό πνεῦμα τοῦ 28ου κανόνος τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Τά λοιπά προνόμια τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης καί ὁ ρόλος τους δέν εἶναι ἀποδεκτά ἀπό τήν Ἐκκλησία. Χρειάζεται ἑπομένως πολλή προσοχή στήν νοηματοδότησι τῆς φράσεως, πού δεσπόζει στό «Κείμενο τῆς Ραβέννας» καί διατυμπανίσθηκε στήν Ἑσπερία ὡς δῆθεν ἀναγνώρισις γιά πρώτη φορά ὑπό τῶν Ὀρθοδόξων τοῦ Πρωτείου τοῦ Πάπα 9. Ἡ περίφημη φράσις λέγει : «οἱ πρῶτοι δέον ὅπως ἀναγνωρίζωσι τίς ἐστιν ὁ πρῶτος μεταξύ αὐτῶν» (παράγρ. 10). Ἡ ἀμφιλογία τῆς ἐκφράσεως εἶναι προφανής. Ἡ Ἐκκλησία πάντοτε ἀνεγνώριζε πρωτοκαθεδρία στόν ἐπίσκοπο Ρώμης, ἐνόσῳ βεβαίως αὐτός ὀρθοδοξοῦσε, οὐδέποτε ὅμως μέχρι σήμερα ἀποδέχθηκε κάποιο πρωτεῖο ἤ αὐθεντία του ἐφ’ ὅλης τῆς Ἐκκλησίας, πολλῷ μᾶλλον ἐφ’ ὅσον ἡ Ἐκκλησία τῆς Ρώμης ἐπιμένει στά αἱρετικά της δόγματα.

Κατά τίς ἑπόμενες συνελεύσεις τῆς Μικτῆς Ἐπιτροπῆς ἀναμένεται νά συζητηθῇ ὁ ρόλος τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης καί τό εἶδος τοῦ πρωτείου του στήν «κοινωνία τῶν ἐκκλησιῶν»! Οἱ Ὀρθόδοξοι, ὅμως, δέν εἶναι δυνατόν νά ἀποδεχθοῦμε μία παποκεντρική ἐπανερμηνεία τοῦ πρωτείου τοῦ ἐπισκόπου Ρώμης. Ἐξ αἰτίας τῆς παποκεντρικῆς ἑρμηνείας τοῦ πρωτείου, ὁ Πάπας περιεβλήθη ἐντελῶς ἀπαράδεκτα προνόμια, χωρίς τήν συγκατάθεσι τῶν λοιπῶν Ἐκκλησιῶν τῆς ἀρχαίας πενταρχίας καί μᾶλλον εἰς ἀνατροπήν τῆς κανονικῆς (συνοδικῶς βεβαιωμένης) τάξεως τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας. Ὡρισμένα ἀπό αὐτά, τά ὁποῖα διεξοδικῶς, μέ πολλή δύναμι λόγου καί μέ ἱκανή θεολογική κατοχύρωσι ἔχουν ἐλεγχθῆ ἀπό Ὀρθοδόξου πλευρᾶς (ἐμεῖς παραπέμπουμε ἐνδεικτικῶς στους ἀοιδίμους πατριάρχας Δοσίθεο Ἱεροσολύμων καί Μελέτιο Ἀλεξανδρείας τόν Πηγᾶ), εἶναι τά ἀκόλουθα :

1. Τό πρωτεῖον ἐξουσίας, ἐπειδή δῆθεν ὁ ἀπόστολος Πέτρος ἦταν ἡ κεφαλή τοῦ κολλεγίου τῶν Ἀποστόλων καί εἶχε ἐπ’ αὐτῶν πρωτεῖον ἐξουσίας 10.
2. Τό Ἀλάθητον τοῦ Πάπα 11.
3. Τό νά εἶναι ὁ Πάπας ὑπεράνω τῶν συνόδων 12.
4. Τό νά ὑπερέχῃ ὁ Ρώμης τῶν λοιπῶν Πατριαρχῶν 13.
5. Τό νά εἶναι ὁ θρόνος τῆς Ρώμης κριτής πάντων καί νά μή ὑπόκειται εἰς τήν κρίσιν οὐδενός 14.
6. Τό νά ἔχῃ ὁ θρόνος τῆς Ρώμης τό ἔκκλητον ἐπί τῆς καθόλου Ἐκκλησίας 15.
7. Τό νά θεωρῆται ὁ Πάπας ἐπίσκοπος τῆς Καθολικῆς (δηλ. τῆς ἀνά τήν οἰκουμένην) Ἐκκλησίας 16. Ὑπενθυμίζουμε ὅτι ὁ Πάπας μέχρι σήμερα ὑπογράφει (αὐτός μόνος!) : Ἐπίσκοπος τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας.
8. Τό νά εἶναι ὁ Πάπας ἡ καθολική κεφαλή τῆς Ἐκκλησίας μέ ἀποστολή διακονίας. Αὐτό εἶναι ἕνα σημεῖο, στό ὁποῖο ἐπενδύει ἡ ρωμαιοκαθολική πλευρά καί σήμερα, ἄν θυμηθοῦμε τήν περίφημη ἔκφρασι ὅτι ὁ Πάπας εἶναι «δοῦλος τῶν δούλων τοῦ Θεοῦ»! Τό «Κείμενο τῆς Ραβέννας» ὁμιλεῖ γιά πρωτεῖο διακονίας τοῦ Πάπα τῆς Ρώμης καί γι’ αὐτό χρειάζεται ἰδιαίτερη προσοχή. Ὁ προσφάτως καταταγείς στό Ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας, ὁ ἱερώτατος Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας Μελέτιος ὁ Πηγᾶς, γράφει μεταξύ ἄλλων ἐπ’ αὐτοῦ : «Ἀλλά, λέγουν, πρέπει κάποιος ἀπό τούς ἐπισκόπους καί μεταξύ τῶν ἐπισκόπων νά ὑπερέχῃ. Μάλιστα αὐτόν τόν ὀνομάζουν διακονική κεφαλή ... Ἀλλά ὅλων αὐτῶν τῶν ἐπισκόπων μόνον ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἀρχή καί ἡ κεφαλή ... Αὐτοί [σ.σ. οἱ Λατῖνοι] παραχωροῦν στήν διακονική αὐτή κεφαλή ἀπεριόριστη ἐξουσία καί ἐπί τῆς πίστεως καί ἐπί τῆς Ἐκκλησίας ... Ἐνῶ δείχνουν ἕνα προσωπεῖο διακονικῆς κεφαλῆς, συμπεριφέρονται μέ μία τυραννία πιό αὐταρχική ἀπό κάθε αὐταρχική ἐξουσία» 17.

Ἀπό τά ἀνωτέρω γίνεται κατανοητό ὅτι ἡ συμφωνία τῆς Ραβέννας περί συνοδικότητος καί αὐθεντίας δέν πληροῖ τά Ὀρθόδοξα ἐκκλησιολογικά κριτήρια, ὥστε νά ἀποτελέσῃ ἀσφαλῆ βάσιν περαιτέρω συζητήσεως περί τοῦ παπικοῦ πρωτείου. Ἐν τούτοις, ἄν ἀκολουθήσῃ συζήτησις περί τοῦ πῶς ἑρμηνεύθηκε τό παπικό Πρωτεῖο κατά τήν δευτέρα χιλιετία καί ἀπό τίς Α’ καί Β’ Βατικάνειες Συνόδους, αὐτή ὀφείλει νά γίνῃ ἐκ μέρους τῶν Ὀρθοδόξων ἀντιπροσώπων μέ γνώμονα τήν Ὀρθοδοξία τῶν Ἁγίων Πατέρων καί ὄχι τήν συμβιβαστική νοοτροπία τῶν καιρῶν ἤ τήν ἡγεμονική διάθεσι τοῦ Βατικανοῦ. Ἡ ἀναγνώρισις κάποιου ἀπό τά ἀνωτέρω ‘‘προνόμια’’ τοῦ Πάπα ἤ ἡ συμφωνία σέ κάποιο παρόμοιο, πού ἀντίκειται στήν Ὀρθόδοξο Ἐκκλησιολογία, ἀναμφίβολα σημαίνει οὐνιτική ἕνωσι, μέ τήν ὁποία δέν θά συμφωνήσουμε. Καί τοῦτο ἐπειδή ὀφείλουμε νά διαφυλάξουμε τόν ἑαυτό μας καί τόν Ὀρθόδοξο λαό ἀπό ἕνα σύγχρονης μορφῆς ἐξουνιτισμό, πού πέραν τῶν ἄλλων συνεπειῶν εἶναι διακινδύνευσις τῆς αἰωνίου σωτηρίας μας. Καί ἐπειδή ὀφείλουμε παραλλήλως νά βοηθήσουμε, ἄν εἶναι δυνατόν, καί τούς «ἄρχοντας τῆς δυτικῆς Ἐκκλησίας, νά ἔλθωσιν εἰς αἴσθησιν», ὅπως ἔλεγε ὁ ἀοίδιμος πατριάρχης Ἱεροσολύμων Χρύσανθος, καί νά ἀποβάλουν τόν παπισμό τους ἐπί σωτηρίᾳ τῶν ἰδίων καί τοῦ λαοῦ των, ὁ ὁποῖος ἀγνοεῖ τήν Ὀρθοδοξία».

Υποσημειώσεις:

1. Ἐφημερίδα Καθολική (16-6-2014) 4, http://christianity-together.edu.gr/portal/2014/05/30/η-ομιλία-του-πάπα-φραγκίσκου-στον-πανά/
 2. http://www.agioritikovima.gr/batikano/item/36394-περγάμου-προς-πάπα-ο-τρόπος-που-η-αγιότητά-σας-εφαρμόζει-την-εκκλησιαστική-υπεροχή-προσφέρει-ελπίδα-για-την-επίτευξη-συμφωνίας
 3. ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΨΑΝΗΣ, Τό κείμενο τῆς Ραβέννας καί τό πρωτεῖο τοῦ Πάπα, Ἅγιον Ὄρος, 30 Δεκεμβρίου 2007,  Ἐν Συνειδήσει. Οἰκουμενισμός. Ἱστορική καί κριτική προσέγγιση, ἔκδ. Ἱ. Μ. Μ. Μετεώρου, Ἅγια Μετέωρα, Ἰούνιος 2009, σσ. 90-99, http://aktines.blogspot.gr/2013/08/blog-post_663.html.
 4. ΠΑΠΑΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΑΥΛΟΣ ΙΙ, Ἐγκύκλιος Ἐπιστολή ΙΝΑ ΠΑΝΤΕΣ ΕΝ ΩΣΙΝ (UT UNUM SINT) γιά τό οἰκουμενικό καθῆκον, ἔκδ. Βατικανοῦ, σσ. 106, 114.
5. ΟΣΙΟΣ ΙΟΥΣΤΙΝΟΣ ΠΟΠΟΒΙΤΣ, Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία καί Οἰκουμενισμός, ἔκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσ/κη 1974, σ. 224.
6.  ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Δωδεκάβιβλος, ἔκδ. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 1982.
7. Ἔνθ’ ἀνωτ., σ. 14.
8. Ἔνθ’ ἀνωτ., σσ. 13, 14.
9.  Βλ. π.χ. τήν ἀμφίλογη διατύπωσι : «Ἡ σημαντική ἐξέλιξις [στήν Ραβέννα] εἶναι ὅτι γιά πρώτη φορά οἱ Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες εἶπαν : ναί, αὐτό τό παγκόσμιο ἐπίπεδο τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχει, καί ἐπίσης ὅτι στό παγκόσμιο ἐπίπεδο ὑπάρχει συνοδικότης καί αὐθεντία. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὑπάρχει ἐπίσης ἕνα Πρωτεῖο. Σύμφωνα μέ τήν πρακτική τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας, ὁ πρῶτος ἐπίσκοπος εἶναι ὁ ἐπίσκοπος Ρώμης» (Βάλτερ Κάσπερ, VIS 15/11/2007). Βλ. ἐπίσης The Times, 16/11/2007.
10.  ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Δωδεκάβιβλος, ἔνθ’ ἀνωτ., σσ. 65-66, 72.
11. Ἔνθ’ ἀνωτ., σ. 519.
12.  Ἔνθ’ ἀνωτ., σσ. 279, 343 , 132-133.
13.  Ἔνθ’ ἀνωτ., σ. 301.
14.  Ἔνθ’ ἀνωτ., σσ. 188-190, 191, 346.
15.  Ἔνθ’ ἀνωτ., σσ. 338, 343.
16.  Ἔνθ’ ἀνωτ., σσ. 149-150.
17.  ΜΕΛΕΤΙΟΣ ΠΗΓΑΣ, «Κατά τῆς ἀρχῆς τοῦ Πάπα», ἐν ΔΟΣΙΘΕΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ, Τόμος Χαρᾶς, ἔκδ. Ρηγόπουλος, Θεσ/κη 1985, σσ. 493-497 (ἡ μετάφρασις ἰδική μας).